Jesu’i
thawhsalnak thu hi Khristian pawl ih kan zumnak ih muril, ṭhum awknak nak bik a
si. Jesu’i thawhsalnak thu hi Thuthangṭha bu li ngantu pawl in an ngan lang cio
ih an nganlang zat a bang aw lo, a buli sung ih ta kan kom a siah cun famkim
sinsin in kan thei thei. Tuiṭum ah Mathai ih nganmi sungih in Jesu’i
thawhsalnak thu ih thil a cangmi kan hmuh theimi pawl hmangin thazang kan la
tlang ding.
1.
Jesuh ih thlaan an kil
(Matt.27:62-66)
a. Jesuh thlaan an kilnak
san: Jesuh hi thinglamtah
ih khen thahmi a si ih thlanih an phum tikah biaknak hruaitu pawl in an
daithlan men lo nasa. Jesuh thlan kil dingih hma latu pawl hi puithiam pawl le
Farasi pawl an si. An nih in Pilot hnenah Jesuh ih thlan hi kilter dingah an
dil. Ziangruangah hi tluk lawm mam ih Jesuh ih thlan an ngaih ven ti asile
Jesuh an ṭihzah, upat tuk ih a thlan hi mi in an siatsuah ding an phan ruangah si lo in Jesuh in ka thosal ding a ti
ruangah khai a thusimmi kha thuphan a sizia, a thawhsal lo zia langter an duh
ruang sawn ah a si. A thawhsal lo a si ahcun a thuzirhmi hi thuphan a zia sia
an phuang darh dingih a dungthlun pawl khal thuphan pertu pa thluntu menah an
can dingih a di a riam zet ding.
Farasi pawl hi Jesuh thah
ding cungcang ah an lang ve lo ih Jesuh thahnak thuhla tawlreltu ah an tel ve
lo a si men thei. Matt.23 sungah Jesuh na a kawk hai ciamco ih an dai deuh tla
a si thei, Matt.24-26 tiangah Farasi hi hmuh ding an um lo, a thlaan kil ding
thuhla lawngah an rung lang.
b. Hmaisa bumnak le neta bumnak: Sakhaw hruaitu pawl in an phan zetmi cu Jesuh a tho
sal ngaingai kei ti hnakin Jesu’i ruang hi dungthlun pawl in an ru dingih a
thosal tiah an phuang pang ding ti sawn hi a si. Jesun in ‘ka tho sal leh ding’
a timi cu an nih pawl cun an lung lo hrimhrim, curuangah Pilat hnenih an feh
khal ah “ ..Hi thuphan perpa hin..” ti in Jesuh hi thuphan simtu ah an ruat
men. Dungthluntu pawlsawn in a ruanghi an ru dingih Jesuh a thosal ti ih an
phuan pang ding hi an phang tukmi a si. Curuangh Pilat hnenah “ Neta thu phan
hi a hmaisa thuphan hnak in a poimawh sawn ding” ti ah an ti. Hmaisa thuphan
timi umzia cu ‘Jesuh in ka thosal ding’ a timi thu a si ih neta thuphan cu ‘
dungthlun pawl in a ruang ru tahrat ih a thosal zo’ ti ih an ti ding kha a si.
Neta thuphan a poimawh sawnnak san cu ‘Jesuh in a thawhsalnak ding thu a sim cia
fawn ih dungthlun pawl in a thosal ti ih thuphan an phuan leh a si ahcun mipi
in an lung ṭheh dingih kan kham thei nawn lo ding’ ruangah a si. Cu ti cun Pilat
khal in Jesuh ih thlan cu a him thei dingbik in a kil ter, a thlaan khar
lungphengpi khalah tacik an khen.
c. An thang in anmah a awk: Jesuh ih thlaan an kilnak san cu kan thei zo, hmansehla
an hlawhsam lawng si lo in anthangin anmah a awk. Thlaan kiltu pawl in thlaan
cu an kil ko nan Bawipa’i vancungmi a rung ṭum in ling a hnin, ih thlaan sanka
a ong ta riai, cucun an phan zetmi hnak ih danglam in thil a thleng. An nih in
Jesuh a thawh sal lo zia langter dingin thlaan ṭha te’n an kil, asinan a thlaan
kil ṭhatnak hi Jesuh a thawhsal ngaingai zia lang tertu ah a cang riangri, an
kil ṭhatnak hin dungthlun pawl ih rut men a silo zia a lang ter.
Cun ‘dungthlun pawl in a
ruang an ru pang ding’ ti a phang zettu kha tu ah cun ‘dungthlun pawl in a
ruang an run an ti pei’ titu ah an cang riangri (Matt.28:12-14). A thlaan kha ṭha
te’n rak kil lo sawn hai sehla Jesuh a thawhsal ngaingai hman ah dungthlun pawl
in a ruang an ruk ti ding hi a remcang sawn ding nan, tu cu a kil tupawl rori
in a thawhsal zia a hmuh feng tikah thuphan sim ter dingah sumpai tampi a cem
phah sawn ih sapbai ah a thawhsal thu le an kham thei cuang lo. “Ṭhahnem ngai
ih pam sin tong” ah an cang.
2.
Nithum nakah Vs Nithum hnuah (Matt.27:63)
Matt.
27:63 ah Puithiam pawl le Farasi pawl ih an simmi ‘ Ni thum hnuah ka thosal
ding’ tiah a rak ti, an timi kha a mah Jesuh ih sim ngaingai dan ah cun nithum
hnuah si lo in nithumnak ah ti a si
sawn.
Jesuh
thawhsalnak ni thu ah hin pom dan bang awk lo nak tete, asilo le sim dan bang
aw lo tete hi a um. Cumi cu ziang a si ti le ‘Jesuh hi nithum hnu ah a tho’
timi le ‘nithum nak ah a tho’ timi hi a si. Cun Jesuh in “Jonah hi nithum le
zan thum sung ngapi pum sung ih a um bangin milai Fapa khal lei sungah ni thum le zan thum a um ve ding (Matt.12:40)” a
timi thawn peh par in ni nga ni a a thi ih phum a si hnuah zarhpi (Sunday) ni
ih a thawh sal a si ahcun ni thum le zan thum a kim thei lo, timi hi rel hlawh
zetmi a si. Hi mi thu ah Matthai nganmi sungta kan rel a si vekin Matthai cabu
sungih a lang dan in zoh sehla.
Matthai
sungah fiang zet ihkan hmuh theimi cu:
#
Ninga (Friday) ah Jesuh phum a si (Matt.27:62)
-
“ A thaisun Sabbath ni ah” a ti tikah Jesuh an phum ih a thaisun kha a relmi a
si. Curuangah Jesuh cu Sabbath ni hlan (Friday) ah phum a si ti a fiang.
#
Jesuh thlaan kil dingih Pilat an ton ni kha Sabbath (Sat) ni a si (27:62).
#
Jesuh ih thawhsal ni khal Sabbath ih thaizing (Sunday) a si (Matt.28:1).
A tlun ih tarlangmi kan hmuh
bangin ni thum le le zan thum a kim lo kan ti khal le ni nga ni ah phum a si ih
zarhpi (Sunday) ah a thosal ti cu a fiang zet. Cun Jesuh in a thawhsal ding thu
a sim cia nak khalah “ Ni thumnak ah” ti a si.
# In that ding,asinan nithum ni ah thawhter sal ka si ding (Matt.16:21
NIV).
# Asinan ni thum ni ah thawhter
sal a si ding
(Matt. 17:23).
# Sikhalsehla ni thumnak ah thawhtersal
a si ding (Matt.20:19).
Hi mi ihsin a fiangmi cu an
phum ni (Friday) ihsin a ni thumnak cu Sunday ciah a si. Curuangah an phum in
ni thumnak ah a tho timi pom a hah dam bik in ka thei.
Ni thum hnu ah ti hi Marka
9:31; 10:34 le a dangah a lang ve ko, asinan hi pawl khal KJV ( Timothe
Sui Lian Mang ih lehmi)
ahcun ni thumnak ah ti’n a um thotho. Bible hi version ih zir in bang aw lo
tete a um ruangah ninga ni ah phum a si ih zarhpi ah a thawhsal thu a lang ih
ruangah nithumnak ah a thosal timi a awm ang bik in a lang.
Cun ‘Jonah kha ngapi pum
sungah ni thum le zan thum a um bang inmi Fapa khal lei sungah ni thum le zan
thum sung a um ve ding’ timi kha a taktak ( Literal) in sim lo in hmuhsaknak (Symbolic),
phum ih a um ding thu sawn ih a sim mi a si a zum um. Cun ni thum hnuah timi hi
Judah pawl ih caan/Ni siar daan tla in simfiannak a um nan zapi theihthiam a
har deuh ṭheu tikah ni thumnak ah timi a fiang awl sawn in a lang.
3. On ciami thlaan sangka
Sabbath ih a thaisun ah
thlan zoh dingih Mary Magdalene le a dang Mary cu thlaan zoh dingin an feh ih
an rel buai mi cu ‘ zo in thlaan sangka in onsak ding’ ti a si (Makra 16:3).
Ziangah tile thlaan sangka khar lungphengpi hi menmen ih onmai theih ding a si
lo. Matthai cun a ngan peh ih 28:2 nakah “Zohhnik ( Behold) ti’n a thok. Zohhnik timi ih um zia cu an ruah lo
mi, an zum lo mi thil a thleng tinak a si. Ziang a thleng tile ling a hnin ih
Vancungmi pakhat van ihsin a rung ṭum ih thlaan sangka a ong. Vancungmi in
thlaan sangka a on hi Jesuh hrangah si lo in a thawhsal zia, thlaan ih a um
nawn lo zia an hmuh fengnak ding sawn ah a si. Cui vancungmi cu a ṭhawnmi
lungpheng parah a to, cumi cu nehtu sinak langter nak a si. Jesuh cu thihnak
nehtu a si ih thlaan khar lengpheng pi ih kharhkhum theih a si lo ti a lang
ter. Jesuh cu minung a sinak ah minung kut tuar in um khalsehla sunglawi takin
Pathian humham cahnak in thawh ter sal a si. Himi n a lang termi pakhat cu
minung thil ti theinak in Pathian thilti theinak a neh lo.
Thlaan kiltu pawl in vancungmi
an hmuh tikah an ṭih tukih mithi bangin an tlu. Vancungmi a run thlen tikah cun
mithi Jesuh cu a nungsal ih minung pawl mithi bangin an tlu. Pathian in a duhmi
a tuah ngaingai tikah cun minung ih thil ti theinak cu zianghman a si lo.
4. Nunau pawl tilhfialnak
Vancung mi cun nunua pawl
hnenah ‘Ṭihhlah uh’ tiah a ti. Jesuh a suah ding ṭm ah vancungmi cu Josef
hnenah a lang ih ‘Ṭih hlah’(Matt.1:20) a ti vekin a thawhsaknak khal ah
vancungmi in nunau pawl hnenah ‘Ṭihhlah uh’( Matt.28:5) a ti. Ṭihnak a neimi
pawl hnemnak a si. Cun a sim bet hai:
# Hinah a um lo - Jesuh cu thlaan sungih Bawi si lo in a nungsalmi
Bawi a si zia a lang te.
# A simcia bangin - Sakhaw hruaitu pawl in a simmi thuphan ih an ruahmi
kha thuphan a silo zia a lang fiang.
# Thawhtersal a si zo – Thawhsalnak cu Khristian pawl ih kan zumnak hrampi
pumawknak a si.
Cun a fial hai ih “ Ra zoh
uh…., va feh uh….., va sim uh…., Galili ah feh hai seh….,k alo simmi hngilh
hlah uh a ti (Matt.28:6,7). Judah mipawl cun nunau hi rintlak lo ah an ruat,
asinan vancungmi cun Jesuh thawhsalnak thu sim dingah nunau pawl a fial hmaisa
bik. A fial vek cun an feh ih lam lak ah Jesuh cu a hnenah a lar aw ih a tong
hai. Cucun an va pom ih an biak hnuah Jesuh in ka uanau pawl kha Galili ih feh
dingah va sim uh tiah Jesuh in a fial bet hai. A dungthluntu pawl cun Jesuh
hian phatsan ṭheh nan Jesuh cun a thawhsal hnu khalah ka unau pawl tin a ko
thotho tikah a ngaithiamnak le a duhdawt kel vek in a duh dawt thotho zia a lang ter.
Ca siarmi:
# The Preacher outline & Sermon Bible
# Hrekio Commentary Series, Thukam thar simfiangnak
