Nazareth Mi Jesuh (Matt.2:23)

          Baibal sungah hin Jesuh ih hmin le kawhnak hmin hmanmi hi za sarih lai a um. Amah hi mi ropi a si vek in hmin le kawhnak tampi a nei ih cumi lak ihsin Nazareth mi a sinak hi kan zoh tlang ding. Jesuh ih hmin hi kan theih feng a si le Jesuh hi ziang vek a siih kan hrangah ziang a tuah tile ziang a tuah thei timi  kan thei deuhdeuh ding.

1. Nazareth mi tiih kawh a si nak

Jesuh hi Nazareth mi tiih kawh a si ding thu hi profet hmang in rak phuancia a si. Jesuh hi Judah peng ih um Bethlehem khuaah a suak nan Bethlehem mi tiih theih le kawh a si lo. Kum sawmthum a kim ih hnaṭuan a thok hlan sung cu Nazareth ah a um ih hi khua ah a ṭhanglian, curuangah Nazareth mi tiih kawh a si. Cun Nazareth khua hi Mari in vangcungmi hnen ihsin “fa na vun dingih fapa na hring ding” timi thu a donnak khua a si (Luk.1:26). Hi khua ih ṭhanglian ding a si khal Pathian ih lairel ciami a siih cucu a tak rori in a rung famkim (Matt. 2:23). Kum sawmthum a kimih a hnaṭuan a thok tikah hi khua ihsin a pok suak. Jesuh hi Nazareth mi tiih a kotu hi mipi pawl an si (Matt. 21:11), Hnen um nunau pakhat (Matt.26:71), mitcaw pakhat in Nazareth mi a si ti a thei (Mk.10:47), Vancungmi (tlangval pakhat puanrang sin) in Nazareth mi a ti ve (Mk.16:6), Piter in a ko (Tirh.2:22; 3:6) , Thuphan puhtu pawl in an ti ve (Tirh.6:14), Pilat in thinglamtah ah Nazareth mi Jesuh tiah a tar (Joh.19:19) a netnak ah Amah Jesuh rori in Nazarethmi tiah a ti aw ve (Tirh.22:8).

2. Nazareth khua dinhmun

Jesuh hi Nazareth tiih kawh a si ding thu hi profet hmangih simcia a si thu Matt.2:23 ah kan hmu thei, asinan Nazareth timi hi Thukam hlun ah hmuh ding pakhat te hman a um loih Thukam thar ahcun voi sawmthum lai a lang. Jesuh san laiah Nazareth khua hi ziangvek dinhmun ah a ding ti cu Johan 1:46 ah kan hmu thei. Nathanael in “Nazareth khua in thil ṭha a suak thei pei maw?” a ti tikah hi khua hi khaw pipa cu a si lo ti kan thei thei. Jesuh san laiah Nazareth khua hi khaw fate a siih mipum 1600 ihsin 2000 karlak hrawng mipum an um dingih ruah a si ih khaw nautatmi le hnonmi khua a si. Hi khua hi Zentail mi le Judah mi pawl cawk rawi ih ih umnak khua a siih Galilee ram sung ih um a si vekin Zentail hi a tamsawn an si (Matt.4:15),curuangah sakhua hruaitu pawl cun hi khua hi an ngaina lem lo.

Nazareth hi khua nuam a si lem lo ih Judah mi mi khermei deuh pawl cun hi khua ih um an duh lemlo. Cuti vekih Judah mi pawl ih hnonmi a si laiah Jesuh hi khua ah a ṭhanglian. Nazareth khua hi an ngaisan lomi khua a si vekin Jesuh khal hi khua ih um a si vekin an ngaisang hai lo, a mai khawmi rori pawl tiangin an hnong a si kha (Matt.13:57). Cun Thukam hlun ah Nazareth himi hmuh ding a um riai lo nan Thukam Thar ahcun Jesuh zarah khua langsar zetah a cang.

3. Zumtui nun ih sengluhnak

          Jesuh Nazareth mi a sinak thu hla kan rel zoih tu ah kan nunnak ah senglut in thangzang lak tlang sehla.

          (a) Pathian ih zangfahnak

          Jesuh hi Nazareth mi tiih kawh a sinak in Pathian ih zangfahnak a pho suak. Pathian Fapa Jesuh, hi lei ih a run tikah Jerusalem mi (sakhua hmunpi) tiih theih a si lo, Rome mi (daan khawpi) ti khalih theih a si lo, cun Philosophy lamih hmin thang Athen khua ah feh lo in zianghman ih an neih lemlo mi Nazareth ah a feh ih cui khua ah a ṭhang lian. Jesuh cu zo hman ih an ngaisan lemlo mi le an hnonmi pawl ih rualpi si le an hnenih tlan len le rawl ei khal ningzak lotu a si. A tlun ih kan ngan zo bangin Paul hnenih a rung lang khalah “Nazareth mi Jesuh” tiah amah le amah khal a ti aw. Nazareth hi miin ziangah an siar lo nan Jesuh in hi khua a phatsan lo ih ‘Nazareth mi’ ti awk khal a ning a zak lo. Mi zo vekte kan si khal le Jesuh in in zahpi dah lo (Heb.2:11). Lei dan ah nu le pa, u le nau zahpi awk thuhla theih ding tampi a um. Jesuh cun ziang tik hmanah in zahpi dah lo ih ‘ka unau’tiih in kawh ding khal a ning a zak dah lo. Pathian hmin sunglawi sin ko seh.

          (b) Pathian ih hmanrua

          A tlun lam ih kan sim zo vek in Nazareth khua ah hin ziang thil ṭha  suak dah lo a si ding ti cu zum a um, ziangahtile Nathanael in “Nazareth khua in thil ṭha a suak thei pei maw” a ti tikah thilṭha a suak dah lo ruangih a ṭongmi a si thei. Asinan ‘thilṭha a suak thei pei maw’ an tinak khua ihsin a ṭha bik Jesuh a suak. Mi ih ‘hi nu hi pa ngai ziang teh a si kupkap ngai kei maw’ in ti mi kan si men thei. Kan mah le kan mah lala khal hi ziang ka si cuca zik lo tiah kan ti aw ṭheu. Nazareth khua in kan nunnak ah thurel hramseh. ‘Ziang a si ngai kei maw’ an timi ihsin Pathian in thilṭha a suah ter thei. Tui sun ih thil ṭha lo lawnglawng a tuahtu hnen ihsin Pathian in thil ṭha a suah ter thei, mi dinhmun niam te hnen ihsin khalin Pathian in thil thupi tak a suah ter thei, nautat mi hnen ihsin a sunglawimi a suak thei timi kan thei thar sal kei uh. Nautat mi na si pang maw na thin nau hlah, Pathian in a sunlawinak langsuahnak dingah mi ih ngaisan mi a hril kherkher suang lo.

          Cun Nazareth timi hi Thukam Hlun ah hmuh ding um lo khal sehla Thukam Thar ahcun Jesuh zarah khua langsar zet ih a can vekin tui hlan ih zawi theihmi si lo khal Khrih zarah mi langsar zet kan si thei. Curuangah tui sun ih kan lang dan in thutluknak tuah thei mai kan silo ih tui sun ih a hmin theih ding um hrih lo khal thaisun ahcun langsar a takah Pathian in a tuah thei.

          (c) Khrih ih tuarnak

          Jesuh cu miih nautat le hnonmi khua a ah a ṭhanglian ih amah rori khal nautat len hnon a tuar. Hi hmuahhmuah hi kan mah ih ruangah a si. Hi tluk kan hrang a tuar vekin kan ni khal a hrang tuar  huam ve ding kan si. Kan parih thilṭha malte a tuahtu pawl hrang hmanih tuar kan huam a si ahcun kumkhaw nunnak kan ngah theinak dingih a tuartu Jesuh hrangah ziang tluk tuar huam sinsin ding kan si (Heb. 13:13). Paul khal Khrih hrangah vei tamtak hremnak a tuar ih ‘Nazareth bu hotu’ ti khal ih kawh  a tong. Khrih ruangih sunlawinak cotu si dingah Khrih ruangih nautatnak tuar hmaisatu si a ṭul ṭheu. Jesuh hrangah ziang tluk kan tuar cio timi kan nunnak zoh aw cio sehla. Khrih ruangaih harsatnak nasa zet tuar rero tut la kan si men thei, asinan a nunnak tiang liam in hremhmin meili pi ihsin in runsuaktu hrang tuarnak ah lawmmam ti a um thei lo.

          Jesuh, Nazareth mi tiih kawh a sinak thu kan tar langmi hi kan nunnak hrangah thazang hlir an si. Mi ziangvek te nan si khalah Jesun in a lo zahpi lo, a lo hnong lo, nangmah ihsin thil sunglawi le ṭha a irh suak ter thei ti thei aw la kan nih khalin Jesuh hi ningzah pi loin a hrang tuarnak khalah dungsip lomi si dingin a hrang nung uh si.

Casiarmi:

          1. Wiersbe. Warren W. , The Names of Jesus

            2. Keener. Craig S. , The IVP Bible backround commentary New Testament