Friday, January 31, 2020

Jerokho ih Elisha le Bethel ih Elisha (2 siang.2:19-25)


        2 Siang.2:19-25 tiang kan zoh tikah Elisha cu khua pahnih ah a feh ih cui khua pahnih in an rak donson dan le an parih thil thleng cu a bang aw lo zet. Elisha hi Elijah in a aiawhtu dingah a kawhmi a si ih rinum takin Elijah cu a thlun. Jordan tiva ral ih an feh ṭum ah Pathian in Elijah cu van ah lak soh a si. Cutik ah Elisha cu amah pakhat lawng a tang thlang ih an ratnak Jerikho ah a kil sal. Jerikho ih a ummi profet sawmnga pawl in Elisha an hmuh tikah ziangvek in an rak dongsong ih Jerikho in ziang vek thil a dong? Cun Jerikho ihisn Bethel khua ih a feh tikah ziangvekin an rak dongsong ve ih an parah ziang vek thil a thleng?

1. Jerikho Ih Elisha An Donson Dan

Elijah vam ih lak soh a si hnu ah Elisha cu Jordan tiva kaan in Jerikho lam pan in a feh. Cutikah Jerikho ih a ummi profet sawmnga pawl in Elisha an hmuh tikah Elijah ih huham cu Elisha ih parah a um ti an thei ih a hmai an kun. Hi tawkah Jerikho ih a ummi profet pawl cun Elisha kha Pathian ih profet a si ti thei in upatnak thawn an rak co hlang. Ziangcek thil a thleng vivo kan zoh ding.

Elisha san lai ih Jerikho dinhmun cu a hmunram a mawi in a ṭha nan an tidai a ṭhat lo ruangah fa siatnak a suah ter ringring. Hi tawk ih fasiat timi hi minung fa siat lawng si loin a leilung khalin thlai a suah ṭha thei lo ti khal a huam tel. Joshua san laiah Jerikho khua in camsiatnak a rak tong dah; Jerikho khua kulh a cim ṭheh tikah a din saltu par tiangin camsiatnak a thleng dah (Joshua 6:26; 1 Siang.16:34). Jerikho hi khuapi upa zet a si ih Filistin ram ih khuapi poimawh zet a rak si. Jerikho ih sullam cu ‘thlapi khuapi’ lole ‘rim thaw’ tinak a si ih Baibal ih a langdan vekin ‘tuumkung khuapi’ ti tla in theih a si (Daan.34:3). Jerikho hi Jordan phairawn leiram ṭhatnak ih um a si vekin a hmunram a ṭhat dan cu Pathian ih hmuan(Eden) thawn tahṭhim a si (Sem.13:10). Cu vek cu a din hmun a si nan in tu-ah cun a dinhmun a ṭha lo zet. A lang dan ah cun hmun ram ṭha zet, mawi zet in a lang nan a sung ihsin rah/fa a suak thei nawn lo in an siat. Ziangah tile nitin an an ṭulmi tidai hi a ṭhat lo ruangah a si.

Tui sun ah kan kawhhran dinhmun, kan innsang dinhmun, kan bulpak nunram thlir sal uhsi. Midang hmuh ah cun mawi tak, ṭha tak, dawt um za in lang si a sung ihsin zianghman rahṭha a suak lomi kan si pang maw? Mawi, ṭha, nuam zet vekin langsi zianghman rahṭha a suah lomi kan si ahcun Jerikho khua bang tuk kan si ih kan inmi tidai a ṭha lo tinak a si. Kawhran, innsang, pumpak in rahṭha a suah ding ahcun kan in mi, kan hnenih a luangmi ti hi ti ṭha a si tengteng a ṭul. Jerikho ah tidai a um lo a silo a um ko nan tidai ṭha a si lo. A hriselmi Pathian thu kan don ngah lawnglawng ah rahṭha a suak ṭheu. Tidai hi Pathian thu relnak ih hman ṭheu a si (Johan 15:3; Efs.5:26;Saam 119:9).

          Jerikho khuasungmi pawl an ra ih Elisha hnenah an harsatnak an ra sim tikah Elisha cun khengthar ah cite ret in a hnenih ra keng dingin a fial. An rak ken tikah Elisha cun an dawhhna ah a phulh ih cuti cun an tidai cu a thiang ih fa siat a um nawn lo. Hi ṭum ah hin Elisha in khengthar a hmang. Pathian in ziang simaw thil hleice deuh a tuah ding tikah a thar hi a hmang ṭheu. A thar timi cun zo hman ih hman hrih lo, borhhlawh kai hrih lo a sinak a lang ter. Pathian in a caan ahcun zohman ih hman hrih lomi hi hman a duh ṭheu (Mip.19:1,2). Filistin ram ihsin Israel ram ih thukam kuang phurnak dingah cawleng thar an hmang ih a hnuktu dingah leng a hnuk dah lomi cawpi pahnih an hmang (1 Sam.6:7), Jesuh khal minung dinhmun ih a rung suah tikah fala him, mipa pawl hrih lo Mari sulsung in a suak ih a thihnak lam pan in Jerusalem ih a luh ding tikah zohman ih to dah lomi laak note parah a to. Cite cun Pathian ih rinumnak a tar lang. Jerikho tidai thian ternak dingah Elisha in khengthar le cite a hmang nan a thiang tertu taktak cu Pathian a  si. Elisha hlan ah Moses in Marah hmun ih tidai kha sungah thing tan a thlak ih tidai cu kha nawn lo in a tuah zo. Cui ṭum ah Pathian Amah rori in a ṭong suak mi cu: “Keimah cu a lo dam tertu BAWIPA ka si” tiah a ti. Cun Elisha in Jerikho tidai a thian ter ṭum khal ah Pathian in “Hi tidai cu ka thiangfai ter zo ih thihnak le fasiatnak a suakter nawn lo ding” tiah a ti. Tidai a thiangtertu taktak cu Pathian a si zia palhhaih ding rual a si lo. Elisha ti cu “Pathian cu Rundamtu” tinak a si vekin Pathian in a aiah Elisha ding terin Jerikho cu siatnak lak ihsin a rundam.

          Jerikho tidai thianternak ah fiangtak ih kan theih thei mi cu camsiatnak a rak tuar dahmi kha Pathian in a zangfahnak lang terin Elisha hmangin damnak a pe sal. Pathian in zangfanak tukzia kan hmu thei. Minung khal kan zatein Eden hmuan ah camsiatnak a rak tuar dahmi kan si ko nain a zangfahnak ih a Fapa hmangin damnak in pe sal. Jerikho mi pawl cunElisha hi Pathian ih profet a sinak thei in upatnak thawn an rak hmuakih a khua le ram in damnak thluasuah nasa tak an dong.

2. Bethel Khua ih Elisha an Donson Dan

          Elisha cu Jerikho khua ih tidai a thian ter hnu ah Bethel lam pan in a feh. Khua pakhat ihsin nauhak an ra suak ih hnihsuah sainak ah an hman tiah a ti. Hi tawk ih khua pakhat a timi hi mi thiam ṭhenkhat cu a fehnak ding Bethel khua a si an zum. A si thei dingah zum a um zet, Ziangah tile Jerikho ahcun ṭha tak in an donson zo zia kan hmu thei. Bethel khua cu milem biaknak hmunpi pakhat a si ih Israel Singpahrang Jeroboam san ihsin an rak hmang thok (1 Siang.12:28-29; Amos.7:3). Pathian ziangih  siar lomi khua an si tikah an nauhak pawl khal in Pathian ih profet hnihsuah sainak ih an hman khal hi thil awm tak a si. Hi tawk ih nauhak timi pawl hi nauhak aa te relnak a si loih kum 12 ihisn kum 30 karlak minung an si zia a ṭonghram lamin a lang ter. Nauhak nawite an si lo tia fengnak pakhat cu anmah te’n, nu le pa ih thlun ṭul loin khawleng suak in an duhnakhmunah an feh thei zo. Curuangah thu sia thu ṭha thlei dang thiam fiahfiah zo minung an si. Solomon khal siangpahrang a si tikah ‘nauhakte ka si hrih hrangah’ (1 siang.3:7) a ti awk kum 20 ihsin 25 karlak a si ding hi zum dan tlangpi a si. Josef khal kum 17 a kim ahkhan mi note tiih kawh a si (Sem.37:2). Walvoord Zuck cun hi tawk ih nauhak a timi pawl hi “Baal ih profet pawl an si men thei” tiah a ti hngehnge. Jerikho khuami pawl in Elisha cu ṭha tak ih an donson laiah Bethel mipawl cun hnihsuah sainak ah hmangin an rak hmang ve thung.

          Nauhak 42 pawlin Elisha kha hnihsuah sainak ih an hman tikah ziang vek ṭongkam an hmang? Nauhak pawl in “Feh aw, lu thlung kolh pa, feh aw” tiah an ti. Cutikah Elisha cun a cam hai ih savom pinu pa hnih a suak in nauhak pawl cu a bauhthlek ṭheh. Hi ṭum ah hin Elisha hi a thin a tawi kan ti maw? Ngaidam theinak a va tlam sam ve kan ti maw? Nauhak pawl ih ṭong men ah a cam hai cu teh! Asilole nauhak pawl ṭongmi phenah thil thup aw a um sawn si pei kan zoh tlang ding.

KJV ih ṭongkam a hman dan ahcun “Hung so aw, nang lu kolh pa; hung so aw, nang lu kolh pa” tiah vei hnih rori an nolh. Hi an ṭongkam tawite hin an par ah thil poi tak a thlen ter. Ziangahtile an ṭongkam hmanmi ah nautatnak, hmuhsuamnak, ziangih rel lonak le zum lonak a tel. “Hung so aw/ Feh aw” an ti mi in ziangso a sawh tile Elijah kha van ih lakso a si zia an zum lo ih amah Elisha khal profet a si an zum lo. Elijah cu van ah lak so si bang sehla ziangah nang khal profet na si ahcun lak so ih na um ve lo an tinak tluk a si. Jesuh khal thinglamtah parih  thlai a si tikah hi vek ṭongkam a dong ve kha. “Israel singpahrang a si lo maw si? Atu rori ahhin thinglamtah par ihsin a rung ṭum a si ahcun kan zum ko ding” tiah an ti. Curuang ah “Hung so aw” an ti tikah, nang khal profet si aw  la ziangah lak so ih na um ve lo tiih an zum lonak ṭongkam a si. “Lu kolh pa” an ti khal hi an san laiah Judah pawl in mithi an sun ti loih an lu an kolh lo ih, cun lukholh hi pharnat phunkhat a si fawn (Pui.13:42), pharnat cu Pathian in siatcamnak tuartu ah an ruat (Isai.3:13,24). Curuangah Elisha hi profet ih an ruah lo lawng siloin Pathian ih camsiatmi tluk ah an ruat tinak a si thei. Cun hi tawk ih “Lu kolh pa’ an timi hi tu lai ṭong ih “Thluak thawl pa, thluak nei lo pa” tivekih hmuhsuam ṭong kan hman vek phun khal a si thei. Hi an ṭongkam hi ṭongkam menmen si loin Pathian ih poi ti tham ṭongkam a si ti cu a fiang, ziangahtile Pathian in an parah hremnak thlen ter. Pathian ih profet ziangih an rel lo lawng siloin a thlahtu Pathian khal ziangah an rel lo.

Nauhak pawl in cuvek ih an ti tikah Elijah cu dunglam a her ih met phah in Pathian hminin hai. Cutikah hramlak ihsin savom pinu pahnih an hung suak ih mipa nauhak 42 pawl cu an bauhthlek thluh. Elijah hi a thin a tawi, ngaidam theinak a nei lo siloin Pathian ziangih an siar lo a thlahmi an nautat hi an parah Pathian hremnak thleng tlak a si sawn. Pathian in mi hremnak dingah ramsa a hmang ṭheu (Pui.26:22). Profet pakhat, Pathian thu a thlunlo tu kha viosa in a keu that (1 siang.13:24), Cun Israel pawl hremnak ah Pathian in rul tur nei tla a hmang (Mip.21:6), Izip mi pawl hremnak ah butlak tla a rak hmang dah (Suah.8:6), cun Filitin pawl loram siahsuahnak ah cinghnia zathum a hmang (Thuṭ.15:4). Pathian in mi hremnak dingah hmanrua a tla sam lo, a duhduh a hmang thei, nat hrisia khal a hmang. Leitlun thamnak sang vivo in khamawknak nei ṭha vio khal sehla Pathian ih hremnak a thlen tikah cun ralrin le khamawk in um zia a nei lo. Hi ṭum khal ah hi nauhak 42 pawl hremnak dingah Pathian in hramlak ih savom pinu pahnih a hmang mai. Hi hremnak hi a thi lo nu le pa le an khuami pawl hmuahhmuah hrangah ralrin peknak a si (2 San.36:15-16). Nauhakpawl hi hi vekṭongkam an tong suak tikah anmah ih polsuahmi a si lo, an nu le pa, an mah hruaitu pawl in vei tampi an ṭongsuakmi an theihmi a si. Cuvekin Pathian ziang siar lo le a thlahmi ziang siar lo, nautat zetih an rak umnak parah tu-ah cun Pathian ih cawhkuan peknak an tuar.

Kan thu netnak dingah sim ka duhmi cu tui sun hi khalah Pathian hi kan mit hmuh theih in kan hnenah a lang lo. Sihmansehla a thlahmi pawl hi a mah aisawntu an si vekin Pathian ih thlahmi pawl kan zoh ṭhat tikah an mah thlahtu Pathian zoh ṭha kan si ih a thlahmi pawl ziang siar loin kan nautat tikah Pathian nautattu kan si. Elisha upatnak thawn a rak hmuaktu Jerikho mi pawl cun Pathian ih zangfahnak le a thluasuah nasa tak an dong. Culaiah a nautattu pawl par ahcun siatnak rakthlak tak an parah a thleng.


Casiarmi pawl:

1.    Zuck. Walvoord, The Bible Knowledge Commentary
2.    MacDonald.William, Edited by Art Farstad, Beleiver’s Bible Commentary
3.    Hale.Thomas, The Applied Old Testament Commentary
4.    Wiersbe.Warren W, The Wiersbe Bible commentary
5.    www.superoirword.org, Charlie Garrett, May 1st ,2016

No comments:

Post a Comment