Friday, October 25, 2019

Farasi Pawlih Thilnu


         Baibal sungah thilnu thuhla tampi hmuh ding a um. Thilnu timi cu col/colh kan timi kha a si. Sang tuahnak ih hmanmi a si ti sehla kan thei awl bik ding a zum um. Thilnu cu sang phut lakih an rawi tikah sang kha a si dan ding hnak ih tum ter, ṭhang ter, puam tertu a siih. Thilnu timi hi Thukam hlun lam ihsin nasa zetih a lang rero zo mi a si. Thukam hlun ih sang ahhin thilnu telmi sang le thilnu tello sang timi a um. Thukam thar ih thilnu a lang tikah siatnak, ṭhatlonak langtertu a si ṭheu, cun zirhnak le tuahnak (Practice) khal a sawh. Thinu hi Jesuh khalin tahṭhim thu simnak le ralrin peknak ah a hmang ṭheu. Jesuh in ralring dingih a simmi lak ihsin Fara pawl ih thilnu ralring dingih a simnak thu pawl kan zoh ding.

1. Farasi Thilnu: Titerawknak (Luk.12:1)

Farasi thil nu cu ziang a si pei? Luk.12:1 nak ih kan hmuh theimi cu ‘Jesuh in a dungthluntu pawl hnenah Farasi pawl ih thilnu hi ralring uh; an titerawknak thilnu hi!’ tiah a ti. Farasi thilnu cu titerawknak hi a si. Titerawknak (hypocrite) timi hi Greek ṭongih  thuanthu cawngtu/ lemcangtu (actor) ihsin a rami a si. Thuanthu cawngtu (actor) cun amai sinak ngaingai a silomi kha amai sinak ngaingai vekin a cawng. Cuvek in Khristian nunnak khalah mai sinak ngaingai hnak ih  thlaraumi vekih lang aw tertu pawl an si. Curuangah a ra suahnak ṭongfang ih tiduhsan zoh tikah mi titeraw pawl tihnak in mi siteraw pawl Jesuh in Farasi pawl khal mi titerawpawl a ti tikah Pathian mi, thlarau mi ngaingai an si loih lem cang, pawnleng lawng ih Pathian mi vek, a ngaingai ih Pathian mi an si lo zia a relnak a si. Titerawknak cun thuphan hi a hring suak  ṭheu tikah Pathian duh zawng a si thei lo hrimrhim, curuangah  Jesuh in nan nih Mi titeraw pawl tiah Matt.23 sungah voi sarih lai a kawknak kan hmu thei.Jesuh in a dungthluntu pawl Farasi tlinu kha ralring dingih a sim tikah a simduh san cu miin in duh, in uar, in ngaisan hai seh ti duh men ih a lang tlang lawngih Pathian mi zet vek ih lang aw tertu an si lonak dingih ralrin a peknak a si. Lei dan ahcun thuanthu cawngthiam, mai silonak kha si ngaingai vek rori ih a cangthiam pawl hi kan uar nan Pathian cun lemcangthiam/ pawnleng lawngih nun cawngcop hi a huat mi a si. Farasi pawl ih titerawknak kan hmuh thei mi pawl cu:

-          Za pi theih ih thilha tuah an duh. Matt.6:2
-          Lamzin pi ah dingin thla an cam. Matt.6:5
-          Mi theih ih rawl ulh an hmang. Matt.6:16
-          Mi ih hmuh ding lawnglawng ah thil an tuah. Matt.23:5
-          A hatnak le upat hmuh ah to an duh. Matt.23:6
-          Dawrtluan ah miih upat pek an duh. Matt.23:7
-          Sayapa tiih kawh an duh. Matt.23:7

           Cun Jesuh in an um dan a rel lawng siloin an parih tleng dingmi an hmakhua thu le an dinhmun khal hi vekin a tarlang cih:

-          Hremnak nasa sawn an tong ding. Matt.23:14
-          Hell ram faate an si. Matt.23:15
-          Mitcaw le mi aa an si. Matt.23:17,19
-          Hamamnak ih khat an si. Matt.23:25
-          oih le thu ih a khatmi thlan vek ih thianghlim lo an si. Matt.23:27
-          Rul, tur nei rul faate pawl an si. Matt.23:33
-          Hell tla dingih hnonmi an sinak in an luat thei lo. Matt.23:33

Titerawknak hi Pathian ihsin a suakmi a si dah lo, Satan mizia a si. Jeim 3:13 ih kan hmuh theimi cu ‘Van ihsin a rami fimnak cu ziang dang hnakin a thiangmi fimnak a si;…thleidannak a nei loih titerawknak khal a nei lo’ ti a si. Jesuh ih  san laiah cun Jesuh in mi titerawpawl tiih a timi pawl hi Fapari pawl tla an si. Tui sun ni ah Farasi kan um nawn lo nan an mah vekih titerawmi hi mi ziangzat meng uh kei maw! Thlarau mi si siloin thlaraumi vekih lang aw ter, Pathian duh ngaingai siloih Pathin duh tak vekih lang aw ter, Baibal siar ngaingai si loih siar tak vekih lang aw ter, thlacam ngaingai siloih tlacammi zet vekih lang aw ter… kan va tam awm ve. Minung mit hmuh ih lang mawi men hi Pathian lungawinak a si lo, a huat zetmi a si sawn.

2. Farasi Thilnu: An Zirhnak (Matt.16:12)

       Jesuh in Farasi thilnu ih a rel leh mi pakhat cu an zirhnak hi a si. Farasi pawl hi Moses ih dan thluntu, zirhtu an si  ko nan Moses ih daan tlun ah thil dang tampi hi kaihhruai awknak ah tampi an hmang (Matt.15:1-5). Cui an zirhawknak pawl cu Pathian thu thawn a kalh aw zetzet tla an um. Jesuh in Farasi pawl ih thilnu kha ralring dingih a sim tikah an zirhnak, an thupom pawl hmang ve lo dingin le an nun dan vekin nung ve lo dingih ralring dingih a simnak a si. An zirhnak pawl le an um dan pawl tla cu:

      I.            Jesuh hnaṭuan hi Satan hna ṭuan ah an puh (Matt.12:24)

Jesuh ih a huham cahnak in damlo pawl ti dam in khawsia polhmi pawl a dawi suak tikah mipi pawlin “Hi pa hi David Fapa a singai pei maw?” tiah an ti. Cumi khal Farasi pawlin an theih tikah mipi pawl hnenah “Khawsia a dawi theinak cu khawsia Bawi Beelzabul in huham a pek ruangah a si” tiah an let. Curuangah Farasi pawl hi Jesuh hi Pathian Fapa a si ti pom loih a thilti theinak khal khawsia bawi thilti theinak ah an puh sak.

Pathian ih thilti theinak hi ringhlel ih kan um ding hi Satan ih hnaṭuan a si. Farasi pawl khalin Jesuh ih mangbangza tuahmi cu an hmu in an thei nan Satan thilti ah an ruah sak thotho. Satan ih hnaṭuan pakhat cu Pathian thilti theinak ringhlelh ter le amai thititheinak hmangin amah lamih mi hruailuh ding hi a si.

   II.            Hmuhsaknak le thilmak an haheuh (Matt.12:38; 16:1)

Farasi pawl in Jesuh hnenah “Sayapa, hmuhsaknak pakhat khat kan mit hmuhah tuah cila kan duh” tiah an ti. Hmuhnaknak a tuah zia pawl an thei tuk nan amah zumnak ah an hman phah cuang lo. Jesuh in an thinlung fiangtakin a thei ko, cu khal khawsia ih cahnak ih tuah ah an puh sak thotho. A Jesuh lam hnak in hmuhsaknak an uar sawn.

Tui sun ah hin Pathian in a kutcak mangbangza hmangin hna a ṭuan rero ko. A duhmi pawl hmangin a thilti thienak a lang ter rero ko. Asinan Pathian hnakin thilmak hi kan haheuh sawn a si ahcun Farasi thilnu ah kan tang ngah tinak a si. Dam lo dan ter ih khawsia dawi suak zo pawl lawng hi Pathian hnaṭuantu ah diktak ah kan ruat pang maw? Cu vek tuah ve lo pawl teh Pathian hmanmi siloah kan ruat pang maw? Pathian ih mangbangza kut cak hi a tu san khalah a lang rero ti kan thei ko nan mangbangza ih ṭhum awmi kan si pang le kan ṭhelh lellel a si.

III.            Milai tuahmi daan kha Pathian pekmi daan ah an can ter (Matt.15:9)

Voi khat cu Farasi pawl le Daan thiam pawl Jesuh hnenah an ra ih “Ziangah so na dungthluntu pawlin kan pupa pawlih in zirhmi daan an buar” tiah Jesuh an sut. Jesuh cun “Ziangah so nan nih teh nanmah ih thuzirhmi lawng nan thlun ih Pathian Thukham sawn nan buar?” tiah a ti. Matt.15:4-6 Pathian in, ‘Nan nu le nan pa upat uh,’ a ti. ‘A nu siseh, a pa siseh a camsiattu cu thah a si pei,’tiin a ti

Asinain nannih ih nan zirhmi cu: mi pakhat khat in a nu maw, a pa maw bomnak dingah thil a neihmi kha, ‘Himi cu Pathian ta a si,’a ti ahcun, a nu siseh, a pa siseh a bawm a ṭul nawn lo, tiah nan ti. Cu bangtuk in nanmah ih thuzirhmi nan thlun ih Pathian thukham sawn ziang hmanah nan siar lo. Farasipawl in ziangvekin an zirh ti asile “mi pakhat in a nu le pa hrangih thil a retmi kha ‘himi cu Pathian ta’ a tiih Biakinn, anmai hnenah an rak keng a si ahcun nu le pa bimnak a pek a ṭul nawn lo” tiah an zirh. Pathian ṭongkam, Pathian thu a si lomi kha Pathian thu cei in an cei ih mi an zirh. Curuangah Jesuh in Farasi pawl hnenah Isaiah in nan thuhla a rak sim mi “Hi pawl in an kaa lawngin in upat, an thinlung cun in hlat zet a si” ti hi a va diklawm mam ve a ti.

          Tui sun ih zumtu pawl khal hi thilnu lakah kan ralrin a ṭul nasa. Pathian thu a si lemlomi kanmah in Pathian thu cei ih kan cei mi ziang zat tak um kei maw? Pathian thu hnakin kan pupa zirhnak hi the thupi sawn ah kan ruat pang maw? Kan pupa zirhnak (Lai Daan) le Baibal hi a bang aw mi tampi an um,hnon thluh ding tinak asilo, asinan Baibal ih a um lomi a si ahcun Pathian thu serh vekih kan serh ding an si lo.

IV.            An sim vekin anmah in an tuah lo (Matt.23:3)

Farasi pawl in thu ṭha taktak cu an phuang ko nan anmah in an phuanmi  an thlun lo. Anmah cun an thlun lo khalle ziang tin an ti lo nan mi dang a thlunlotu cu thiamlo an co ter. Midang parah thil rit zetzet an suang ih anmah cun an kut zim khalin an dai duh lo tiah Jesuh in a ti.

Zumtu pawl nunnak khal ah hivek minung kan tam zet men thei. Thilṭha rel cu a awl ih nunṭha neih hi cu a har nasa. Midang hmuah tuah dingih zirh rero si mah hmuah in thlun si lo kan si ahcun Farasi thlinu koltu kan si  ti theih awk a ṭha. Mi dang thlacam dingih sim si mah hmuah cam cuang lo, midang cu khawm dingih sim si mah hmuah khawm cuang lo, kan mahhman ih kan tuah lomi kan fatee tuah ter tum hmang kan si pang maw?


Tuisun ah hin Farasi ti ding an um nawn lo nan Jesuh in Farasi thilnu ralring dingih a simmi hu cu tuisun ni tiang in a thupi zet lai. Baibal in ralring dingih a fialmi pawl hi kan hrangah siatnak in thlen theitu thil a um ruangih ralrin in peknak a si. Lei dan ih ralrinnak kan pek aw tikah a tlangpi thu in thil ṭha lo(zin ṭha lo, lei min, misual...) an um ruangah a si ṭheu. Asinan zin ṭha taktak khalah accidence a um rero thotho. Cuvekin Farasi zirhnak khal a lenglam langnak ah cun ṭha tak  a si ko nan mi ei siat theitu zirhnak an keng. An thuzirhmi le an nun dan pawl hi tuisun ni khalah zumtu in ei se tu an si ṭheu. Curuangah a langtlang lawngih Pathian mi zet vek ih lang, Thlaraumi zet vekih lang menmen si lo in nun tak roriih Pathian tlaihsantu kan si theinak a thupi zet.



Cabu Siarmi pawl:
1. Wiersbe, Warren W. The Wiersbe Bible Commentary
2. NKJV Study Bible
3. The Preacher Outline & Sermon Bible

Online source


No comments:

Post a Comment