Shifrah le Puah (Suah.1:1-22)

   

     Suahlannak cabu kan siar tikah nunau ṭangkai zet pahnih kan hmu theiih an mah cu Shifrah le Puah an si. An thuanthu hi tam a lan lo nan an nunnak ihsin zir ding nasa zet kan hmu thei. An mah hi nau dongtu (nauhrin bawmtu) an si ih Israel pawl Izip ram ih an um laiih nau dongtu an si. Nau dongtu ah an mah pahnih hmin lawng a lang ih midang nau dongtu an um lo tinak a si lo, Israel pawl hi an tamzet thlang tikah anmha pahnih lawng cu an si lo ding, an nih pahnih hi a hotu lam an si a zum um. An nunnak ihsin kan zir theimi pawl tarlang sehla.

1. Pathian Ṭihzahnak An Nei

          Voi khat cu Josef ih thuhla a thei dahlotu mi thar pakhat kha Izip ramah siangpahrang a cang. Israel pawl an tamzia a hmuh tikah a thin a phang ih  hna khung taktak a ṭuan ter hai. Asinan Israel pawl cu an karh cak deuhdeuh, curuangah Faro cun nau dongtu pahnih Shifrah le Puah hnenah “ Hebru nunnau ih fa  hrinih nan tuamhlawm tikah naute cu mipa asile nan that pei; nunau a si ahcun nan that lopei” tiah a ti. A duhsan cu mipa an mal vivo dingih an nunau pawl kha Izip mipa pawl in an ṭhi dingih kan miphun sawn ṭhang seh ti a si. Thuneitu bik hi Faro a siih a thuek vekin tuah dinghi an ṭuanvo a si. Sikhal sehla naudongtu pawl in Pathian an ṭihzah ruangah siangpahrang thucu an thlun lo. Mipa naute khal thah loin an zuah ṭheh. Cutikah siangpahrang in nau dongtu sayama pawl cu a ko ih, “Zianghrangah hiti in nan tuah ih mipa naute tla nan zuah ṭheh?” tiah a sut. Cule annih in, “Hebru nunau pawl cu Ezipt nunau vek an si lo. An cakvak ih an fahrin a olzet; nau dongtu sayama kan va thlen hlanah naute cu a rak suak zo ṭheu,” tiah an ti.

          Hi nau dongtu pahnih nunnak ih kan zir theimi cu Pathian an ṭihzahnak nun hi a si. Hebru nunau pawl hi an miphunpi an si ruangah an naute an thahsak lo a silo, Pathian an ṭihzah ruang sawn ah si. Zumtupawl kan nunnak ah Pathian ṭihzahnak kan nei a si ahcun midang parah thil ṭha lo hi kan tuah maimai thei lo. Thil ṭha lo tuah huahho rem ti thei lo nun kan nei zo. Minung sinak ih kan sungkhat le rualpi ṭha, kan khawpi le in lainatu an si ruangih an parih thil ṭha kan tuahmi hi ṭha zet khal sehla kan parih an tuah ve ding awm an tuah lo asile kan thin na tertu an si leh ṭheu. Curuangah thil kan tuahmi hi Pathian ṭihzahnak ruangih kan tuahmi a si ding hi a thupi zet. Midang parih ṭhatnak kan langtermi hi Pathian ṭihzahnak kan neih ruangah si hram seh. Midang parih ṭhatnak kanlangter tikah ziangruangih langter kan si timi hi kan nunnak ah zoh fiang aw cio uh si. Pathian kan ṭihzahnak ruangihkan tuahmi in midang phur a rit ter dah lo ih mi dang nunah leiba a thlen fawh lo.

…An mithmuh lawngah an lungkim seh tiin an thu ngai si loin, Bawipa nan ṭihzah ruang sawn ah nan thinlung taktein an thu cu ngai uh. Kol.3:22

2. Siangpahrang Hnakin Pathian an Ṭihzah

          Ziangruangah nau dongtu pawl in ziangpahrang thu an thlun lo? Siangpahrang an huattuk le an ngaih lo ruangah a si lo. Siangpahrang ih a fialmi hi thil dik a silo ti thei in Pathian an ṭihzahnak thawnin a thu a thlunlonak a si. Israel pawl Izip ramih an um laiah an sual tuk, thu an thlun lo, mi thil ruk an hmang tuk tivek thusia zianghman um si loih an tamtuk ruangih thlaphan men ruangih nauthah ding kha thil cang thei a siin an thei lo. Israel pawl an sual tuk ruangih thah a fialmi siseh la cu an thah tla si mahna. Hi vekih siangpahrang thupek thlun lo hi anmah lawng an si loih Daniel le a rualpi pawl khal Babilon ih sal an tannak ah Pathian an ṭihzah ruangah siangpahrang thupek an thlun lo thu kan hmu thei.

          Zumtu kan nunnak ah himi hi a thupi zetin ka thei. Kan Baibal in acozah ih thungai ding le an hrangih thlacam ding cu in zirhmi a si (1 Pit.2:17; Rom.13:1-7; 1 Tim.2:1-3; Tit.3:1). Sihman sehla kan umnak acozah in Pathian thu thawn a kalh aw mi thil a fehpi a si ahcun Pathian thu sawn ih kan din ngam a ṭul. Thukamthar ah kan hmuh theimi cu Tirhthlah pawl Jesuh ih thusim an kham ih an sim thotho tikah khonsil hmaiah puithiam in thu a suh tikah Piter in “ Minung thu hnakin Pathian thu kan ngai sawn ding” tiah a let (Tirh.5:29). Cun Cozah hnaṭuantu ah Pathian ṭihzahtu minung tampi kan neih ding khal thil thupi tak a si. Thil ṭha lo tuah duhlo tu, Pathian ṭihzahtu hnaṭuantu kan neih tam asile kan ram in thlawsuah tam sinsin kan dong ding ti kan hmu thei.

3. Minung Nunnak An Ret Thupi

          Shifrah le Puah hi siangpahrangin mipa naute that dingih thu a pekmi cu tlun loin an zuah thotho, ziangah tile ziang sualnak hman a tuah lomi nunnak laksak hi an ti thei lo. Israel mi pawl an ṭan ruangih an zuahmi siloin Pathian an ṭihzah ruangih zuah an si.

          Tu lai kan san ah nunnak ret thupit hi a ṭul nasa. Khawvel mipawl cun mi pakhat ih sumsaw maw hlawnthil maw an duh ruangah mi nunnak an la mai. Thahawknak a tam, mi nun zianghman ih rel lonak a luar sinsin, hianghi Pathian ṭihzahnak a umlo ruangah a si. Pathian ṭihzahnak nun a neitu in minun hi maimai in an la dah lo. Pathian ih duhmi khal a si lo, Pathian in Moses hnenih thukham 10 a pekmi khalah “Mi that hlah” ti hi a tel.

          Cun nunau in duhduh ih nau a thlak mai hi nunnak ziang ih rello nak a si. Hi thu ah leitlun ih pa bikih kan retmi America khalah nasa zet in an buaipi nasa. January 22, 1973 ah USA Supreme court ah justice mi 9 lak ihsin mi 7 cun ‘nunau naupai tu in a duh a si phot ahcun nau thlak theih a si’ tiin thu an suah. Hi thu a ra suahnak bik cu nunau pakhat, mipa lo ih um thei lo Norma Mc Corvey in a vei thumnak fasawn a pai ih nau thlak a duh nan a umnak Texas State in a pai tui nunnak hrang ṭihnung asilo ahcun nau thlak a siang si lo, cutin sihni pawl bomnak in Supreme Court ih thu a thlennak ruangih a um a si. Justise a tam sawn in mi pakhat ih covo (rigth) hi thupi tuk ih an ret vekin naute a suak dingah a paitu hi thuneitu sangbik a si, a duh le a thla thei ih a duh lo a thla lo thei. Pum sung naute in ziang duhhril theinak hman a nei hrih lo a paitu a nu ih thu (Pro choice) a si tiah an ti. Pathian thu vekih a dingtu pawl cun nui pum ih a um lai ihsin minung, nunnak nei, mi pakhat a si zo ruangah duhduh ih thlak a thiang lo tihi an fehpi dan ve a si ko nan court ih an neh lo ruangah tuisun ni tiang nui duhnak (pro choice) in a feh lanta. Ngaingai te ti ahcun nunnak hi kan mai ta a silo ih Pathian ta a si, kan nui pum sung ihsin in semsuahtu khal Pathian a si (Sam.139:13,15) .Curuangah a paitu nu in a duhduh ih a nauthlak thei timi cu Pathian ih duh zawng a si thei lo, a paitu nu ih dinhmun a der thawng tuk a si le cu thu hran a si.

          Naudongtu pawl in mipa naute khal an zuah thotho ti Faro in a theih tikah ziang a tuah tile Hebru naute mipa hmuahhmuah pawl cu Nail tiva sungih hlon dingin thu a pek ih an that ṭheh. Hi vekin thil a tuah ruangah Pathian in daite’n a zoh liam mai loih zan khat thilthu ah Izip pawl ih fa tir hmuahhmuah Pathian in a that ṭheh a si kha (Suah.12:1-30). Sualnak ziang a tuahlo mi nunnak lak hi Pathian ih dun lomi a si zia a lang fiang zet.

4. Pathian ih Ṭhatnak An Dong

          Shifrah le Puah cun Pathian an ṭihzah ruangah thil ṭha lotuah an hril, cu vekin Pathian ṭihzahnak ruangih thil an tuahnak parah Pathian khalin an parah a ṭhatnak a thlen ter ve. Cun  hi nau dongtu pahnih khalin Pathian an ṭihzahnak ruangah faate an nei ve ti kan hmu thei. Pathian ṭihzah hi sual fehsan a siih cui lamzin a zawhtu hi Pathian in a thlauthla dah lo.

          Kan ram zumtu kan zoh tikah Pathian hi cu kan duh zet ko nan Pathian ṭihzahnak lam ahcun kan tlasam zetin a lang. Pathian ṭihzahnak ih kan ṭhanglian a si ahcun kan ram hi ziang tlukin a nuam ding. A caan caan ahcun Pathian hi a um ti cu kan zum ko nan mit ihhmuh theih a si lo tikah kan thlahdah aw zet. Sihmansehla Pathian a ṭihzah ngaingai tui’ nunah cun Amah hmuh theih a si le si lo ah an ṭhum aw lo. Mi pakhat khat hi a hmihhmuh ahcun a duhzwng in kan nung ih a mit hmuh lo ahcun duh tawk ih kan nung a si ahcun ṭihzahnak ngaingai kan nei lo tiknak a si, kan ṭih zahzah ngaingai mi hi cu an mah kan hmuh banlo hmanah an duh lo zawng kan tuah cuang lo. Pathian kan ṭihzahna ruangah kan theih lomi tiangin ṭhathnem pimi an rak nei ṭheu. Pathian ṭihzahnak nun ih kan ṭhanlen vivonak ding hrangah Shifrah le Puah ih nunnak hmangin Pathian in lo thlawsuah cio hramseh.