Nangmah Rori In Zirh Aw
A nu cu a fapa ih pekmi ca a lak ih a zoh tikah a biangah mitthli a luang, a thin a har ngaingai. Asinan a thinharnak hi a fapa theih ding a siang lo ih cuih ca cu a fapa ih theih dingin ring zet in hitin a siar: “Na fapa hi midanglam le thluak ṭha zet nauhak a si. Ca khal a thiam ngaingai. Kan tlawnginn hi fimthiam a zirnak ding hrangah cun a tenau tuk. Amah zirh theitu ding saya/sayama ṭha le cathiam kan um lo. Curuangah zangfah ten na fapa cu nangmah rori in ca rak zirh aw.”
A nu cu a fapa ih pekmi ca a lak ih a zoh tikah a biangah mitthli a luang, a thin a har ngaingai. Asinan a thinharnak hi a fapa theih ding a siang lo ih cuih ca cu a fapa ih theih dingin ring zet in hitin a siar: “Na fapa hi midanglam le thluak ṭha zet nauhak a si. Ca khal a thiam ngaingai. Kan tlawnginn hi fimthiam a zirnak ding hrangah cun a tenau tuk. Amah zirh theitu ding saya/sayama ṭha le cathiam kan um lo. Curuangah zangfah ten na fapa cu nangmah rori in ca rak zirh aw.”
A Nui’ Zirhnak Le Hlawhtlinnak
Cuih caan ihsin thok in Thomas Alva Edison cu a nu in tlawnginn ah ca zirter nawn lo in, an inn ah amah rori in ca a zirh thok. A ti thei tawk suah in le a thiamnak hmuah suah in, duhsaknak le duhdawtnak thawn thinsau ten ni tin a fapa cu ca a zirh ringring. Kum tawkfang a hung rei tikah Thomas Alva Edison nu cu a thi.
Cuih caan ihsin thok in Thomas Alva Edison cu a nu in tlawnginn ah ca zirter nawn lo in, an inn ah amah rori in ca a zirh thok. A ti thei tawk suah in le a thiamnak hmuah suah in, duhsaknak le duhdawtnak thawn thinsau ten ni tin a fapa cu ca a zirh ringring. Kum tawkfang a hung rei tikah Thomas Alva Edison nu cu a thi.
Thomas Alva Edison cu a nu ih zirhnak le
kaihruainak ruangah a rei hlanah leitlun ah mangbangza hlawhtling zetmi thil
thar tuahsuaktu scientist (tikpan mithiam) mifim zet pakhat ah cang in, a
thimmi leitlunpi tleunak petu ding eletric meisa (electric bulb) tleu a
tuahsuak thei ih, leitlunpi santhuanthu linglettertu micungcuang pakhat ah a
hung cang.
Ka Nu…In Rak Bum Ti Aw
Ni khat cu Thomas Alva Edison hi an inn sungih thilri hlun pawl a khawm ih a zohsal rero. Thilri pawl an rehnak thingkuang pakhat a ong ih rinlopin thinkuang sungah puante thawn ih tuammi a hlun zet zomi cahnah pakhat a vun hmu ih, ziang ca si pei tin a vun siar. Ca sung ahcun hitin ngan in a um:
Ni khat cu Thomas Alva Edison hi an inn sungih thilri hlun pawl a khawm ih a zohsal rero. Thilri pawl an rehnak thingkuang pakhat a ong ih rinlopin thinkuang sungah puante thawn ih tuammi a hlun zet zomi cahnah pakhat a vun hmu ih, ziang ca si pei tin a vun siar. Ca sung ahcun hitin ngan in a um:
“Na fapa hi thinlung lam natnak nei a si. Ziangtik
khalah ca thiammi a si dah lo ding. Curuangah kan tlawnginn ih ca zir ding le
fimthiamnak zir ding cun kan cohlang thei lo. Tlawnginn ah rater duh nawn hlah.
Tui ni ihsin tlawng kan dawisuak a si.”
Thomas Alva Edison cu hih ca a vun siar
ṭheh cun an sayama ih pekmi ca a nu in ring zet ih a siarsakmi aw lawnglawng a
thinlung ah a khat. A nui’ sulhnu a thinlung ah a hung lang ciamco ih “Ka nu…in
rak bum ti aw” a ti ih, a lunghno tuk sup aw thei lo in mitthli for thluahthlo
in nazi pakhat lenglo a ṭap. Amah rak bumtu a nu parah a thin a naa lo; asinan
a hrangah a nu in ziangtlukin a zuam ti a theihfiangsal tikah a lung a hno, a
riah a sia, a thin a naa. Ka nu in duhdawtnak le thinsau ten in zirh ih in
kaihruai ruangah atu ah leitlun ah thirthar sersuaknak lamih hminthang zetmi
mifim le mithiam pakhat dinhmun ka thleng thei ti fiang zet in a thei aw.
Diary Cabu Sungah Hitin A Ngan
Curuangah cuih zaan rori ah a thinlung sungah “Ka nu…in rak bum ti aw” ti phah in a diary cabu sungah hitin a ngan: “Thomas Alva Edison hi thinlung lam nat nei, thluak ṭha lo le ca thiam lo zetmi nauhak pakhat a si. Asinan nu ralṭha hringtu a nu ih zirhnak le kaihruainak ruangah leitlun santhuanthu ah micungcuang thluak ṭha zetmi le thilthar sersuak theitu scientist mifim zet pakhat ah a cangsuak a si.”
Curuangah cuih zaan rori ah a thinlung sungah “Ka nu…in rak bum ti aw” ti phah in a diary cabu sungah hitin a ngan: “Thomas Alva Edison hi thinlung lam nat nei, thluak ṭha lo le ca thiam lo zetmi nauhak pakhat a si. Asinan nu ralṭha hringtu a nu ih zirhnak le kaihruainak ruangah leitlun santhuanthu ah micungcuang thluak ṭha zetmi le thilthar sersuak theitu scientist mifim zet pakhat ah a cangsuak a si.”
Hringtu nu le pa pawl…nan nunnak ah lo
theih lo ih nan theih ṭul zetmi pakhatte ka lo cah duhmi cu: “Tlawng ih saya le
sayama pawl siseh, midang in siseh nan fale pawl kha an thluak a ṭha lo tuk. Ca
an thiam lo tuk; ca zirh theih an si lo, tiih an lo sim asile ol ten zum hlah
uh. Fale pawl ih hmailam an sidan ding hi hringtu nu le pa ih kut sungah a um.
Thleng danglam theih a si ti thei cio uh si.”
Thuhla Tawi
(1) Thomas Alva Edison nu cu Nancy Matthews Elliott a si. Chenango County, NY ah 1810 kum ah a suak ih 1871 kum ah a thi. A pasal cu Samuel Ogden Edison Jr a si.
(2) Thomas Alva Edison hi 1847 February 11 ni ah a suak ih leitlun ah kum 84 nungdam in 1931 October 18 ni ah zunthlum natnak in a thi.
(3) American mi ihsin mangbangza thil sersuaktu le sipuazi thiam zet pakhat tla a si.
(4) Amah hi pi 5’ 10’’ a sang.
(5) Nupi pahnih a nei ih (Mary Stilwell: 1871 – 1884; Mina Miller: 1886 – 1931), fate paruk a nei.
(6) Thilthar a sersuakmi pawl cu Incandescent Light Bulb, Phonograph, Movie Camera, Kinetoscope, Film, Carbon Microphone, Quadruplex Telegraph pawl an si.
(7) Hnaṭuannak a dinsuahmi pawl cu General Electric, Edison Illuminating Company, Edison Studios, Motion Picture Patents Company le Edison Records pawl an si.
(8) Thomas Alva Edison hi electric tha ihsin tleunak suakter theimi sersuaktu scientist mifim le mithiam zet pakhat a si. A sersuak/hmuhsuakmi thil (letṭhik meisa tleu) hi leitlun san thuanthu sungah ziangtik khalih a hlo thei nawn lo dingmi tampi a ummi lakah pakhat men lawng si lo in tui sun ni tiang khalah mi zokhal ih kan ṭul zetmi, leitlunpi hrangah ṭhathnemnak tampi a suahpi rerotu le kan hman reromi khal a si.
(1) Thomas Alva Edison nu cu Nancy Matthews Elliott a si. Chenango County, NY ah 1810 kum ah a suak ih 1871 kum ah a thi. A pasal cu Samuel Ogden Edison Jr a si.
(2) Thomas Alva Edison hi 1847 February 11 ni ah a suak ih leitlun ah kum 84 nungdam in 1931 October 18 ni ah zunthlum natnak in a thi.
(3) American mi ihsin mangbangza thil sersuaktu le sipuazi thiam zet pakhat tla a si.
(4) Amah hi pi 5’ 10’’ a sang.
(5) Nupi pahnih a nei ih (Mary Stilwell: 1871 – 1884; Mina Miller: 1886 – 1931), fate paruk a nei.
(6) Thilthar a sersuakmi pawl cu Incandescent Light Bulb, Phonograph, Movie Camera, Kinetoscope, Film, Carbon Microphone, Quadruplex Telegraph pawl an si.
(7) Hnaṭuannak a dinsuahmi pawl cu General Electric, Edison Illuminating Company, Edison Studios, Motion Picture Patents Company le Edison Records pawl an si.
(8) Thomas Alva Edison hi electric tha ihsin tleunak suakter theimi sersuaktu scientist mifim le mithiam zet pakhat a si. A sersuak/hmuhsuakmi thil (letṭhik meisa tleu) hi leitlun san thuanthu sungah ziangtik khalih a hlo thei nawn lo dingmi tampi a ummi lakah pakhat men lawng si lo in tui sun ni tiang khalah mi zokhal ih kan ṭul zetmi, leitlunpi hrangah ṭhathnemnak tampi a suahpi rerotu le kan hman reromi khal a si.
By. Lairawn Meifar
No comments:
Post a Comment