Baibal kan siar tikah Jesuh a it thah thu hmuh ding a um lo
tluk a si. Galilee tili ah a dungthlun pawl thawn khatlam ral pan ih an feh
laiah thlisia ina nuai ih dungthluntu pawl an buai zet laiah Jesuh cu a rak it
that. Hi ṭum lawnglawng ah Jesuh a it that kan hmu. Saam hlangantu cun Israel humtu
cu a it that dah lo, a sing khal a sing
dah lo tiah a ti (Sam.121:4). Pathian cu minung vekih cau le bang thei a si ve
lo ruangah colh hahdam, it that tivek hi a hrangah a um ve lo. Asinan Jesuh cu
Pathian sinak lawng si loin minung sinak za ah za rori la ih leitlun ih a run ruang tikah a bang ve
ih colhdamnak a ṭul ṭheu ve. Hi Marka cabu sungih Jesuh a ih thah ṭum khal hi
Baibal kan zoh asile mipi pawl thu a zirh rero ih zanlam in a fehsan hai fang a
si tikah taksa a sinak in a bangzet ruangah a it that a si thei. Jesuh a it
that kan ti tikah a ṭonṭaihnak lam rel kan tummi si lo in hi thu ihsin thazang
lak kan tummi sawn a si.
1. Tisuar lakah
Jesuh a it that
Nikhat cu Jesuh in thu a zirh hnuah Galilee khat lam ral
pan in dungthlun pawl thawn lawngin an
feh. Hi Galilee tili hi peng 13 tluk ih sau, peng 8 tluk ih kau a si. Jesuh
dungthluntu lakah Piter, Andru, Jeim le Johan pawl cu hi tili ih ngakaitu pawl
an si. Nga an rak kaih rero dahnak tili ah Jesuh in khual a tlawn pi a si cu.
Cun hi tili ah tisuar a um ṭheu ih zing ih tisuar hnakin sun ih tisuar hi ṭih a
nung ih sun ih tisuar hnakin zanih tisuar hi ṭih a nung sinsin. Tlang le tlang
karlak ih um a si tikah thli ih ruangah ti suar hi a na thei zet. Hi tili ih
khual an tlawn tikah Jesuh cun tisuar kan tong ding ti cu a thei cia ko ding,
ziangah tile ziangkim theicia tu Pathian a si. Asinan Jesuh cun a zanzan ih feh
zai a rel thotho, ziangah tile a dungthluntu pawl hnenah hi tisuar hmangin
zirhduh/ theihter duhmi a nei. Lawngih an feh tikah Jesuh cu lawng meilam ah a
um a um. Hi lawng mei lamte hi lawngmawngtu pawlin an mi duhsakmi deuh pawl an
um ternak a si. Cutiih an fehlai ah rinlo pi ah thlipi a hrangih tilet tho in
an lawng cu nuai ih lawng sungah tidai a khat ṭheh zik. Cu tikah dungthlun tu
pawl cu thlaphang mangbangin an um. Cu tluk thlisia in an lawng a nuai rero
laiah Jesuh cu a rak it that.
Kan lei hring nun Jesuh thawn ke kan kar tlangnak ah hin
kan hmaisa ah harsatnak ti suar tong lo dingih kan ruah awk laiah kan tong ṭheu.
Dungthluntu pawl cun an Bawipa thawn rori thaw ih lawngto tlang cu a tlaung vio
dingah an ruat men thei nan tisuar in a nuai. Kan hmailam kan thlir tikah
harsatnak um in a lang lo ih hnangam zetin kan um ṭheu, asinan harsatnak cu
umcia lo khal sehla um cop mai thei ringring a si. Jesuh le a thluntu pawl kha
tisuar tho cia in an feh lo in an feh hnuah a run nuai sawn a si kha. Kan
hmailam caan hrangih khua kan khannak (planning) ah buaibainak a tel cia dah
lo, tluang takin khua kan khang ṭheu, asinan kan khawkhannak ih tello mi harnak
tisuar in in nuai ṭheu a si kha. Cui kan hmai ih thleng dingmi tisuar cu Jesuh
cun a thei cia ko nan kan nunnak ah theih ter duhmi lole hmuhter duhmi a neih
ruangah hel loin in pah ter ṭheu. Cuvekih ti let a thawh caan ah Jesuh hi kan
hnenah a um lo tiknak a si lo, kan hnenah a um nan daite ih um hrih caan a nei ṭheu
sawn a si. Kan harnak a hmu lo,a thei lo, in bawm duh lo, in ngaihsak lo khal a
si lo, duhsan te a neih ruangah daite’n a um hrih sawn a si.
2. Jesuh a ih
that sung cu buainak a reh lo
Hi mi ṭum ih tilet tho in an lawng a nuai ṭum ah dungtlun
pawl in ziangtluk rei an tuar timi cu kan Baibal sungah a lang lo. Rei lo te
lawng tla a si thei ih rei deuh an tuar tla a si thei. A tlun ih kan sim zo
bangin Piter, Andru, Johan le Jeim pawl hi Galilee tili ih ngankai ṭhang,
lawngmawng thiam zet an si ko nan ti let a tho taktak ahcun an lawng mawn
thiamnak in a run him thei lo. Lawngmawn cu thiam zet khal hai sehla an
thiamnak hnakin a tonmi tisuar a cak sawn. An lawng sung khal tidai khat zik ko
in a lut a si khal.
Leitlun ah hin harsatnak, buainak a phunphun in tisuar
bangin in nuai ṭheu. Mi ṭhen khat pawl cu an lennak, sumpai an neihmi, an
thiamnak pawl rinsan in duh aw zet le hnangam zetin an um ṭheu. Leitlun
thiamnak le lennak pawl hi ṭangkainak tamtak nei khal hai sehla buainak a thlen
taktak cun cu pawl in ṭangkainak an nei nawn lo. Leitlun ah ziangvek thiamnak
nei an um hmanah an thiamnak hnakin tum sawn buainak a um ringring. Sibawi
thiam maktara an um hmanah an thiamnak ih neh lomi natnak a um. Curuangah kan
thiamnak, cahnak, lennak ruangah hngal hngawng ding kan si lo, khami hnakih tumsawn
buainak a um thotho ti hi theih a ṭul. Mifim an um ih ruangah buaknak a reh lo,
mithiam an um ih ruangah buainak reh lo,
anmah khal buainak in a nuai ih mangbang vansang in an um ṭheu sawn.
3. Jesuh an ṭhang
Dungthluntu pawl cun cuvek ih harsatnak an ton tikah an nih
ih ti thei ci a si lo tikah mangbang lungphangin an umih lawng mei ih a it
thatmi Jesuh cu an kai tho. Jesuh cu a hung tho ih thlipi cu “Hrang nawn hlah”
tiah thu a pek ih tilet cu “Dai aw’ tikah a ti. Cucun thli cu a hrang nawn lo ih tilet khal a dai
khepkhep. Cu tluk ih an buainak petu thli le tilet cu Jesui ṭongkam khat ah dai
khepkhep in an um. Jesuh ih thilti theinak cun ramri a nei lo, natnak le
khawsia tlun lawngah siloin tilet, tisuar le thlipi par khalih thunei tu a si.
A caan caan ahcun kan parih harsatnak tilet a thawh tikah
Pathian hi cangai mai loin kan kawhnak au aw a hngak ṭheu. Harsatnak an ton
tikah kan hmin an hlam maw, kei in ko maw timi hi Pathian in in zoh caan a um
ve. Isaiah 65:1 Bawipa in, “Ka minung pawlih thlacamnak let
dingah ka tiar aw nain annih in thla an cam lo!...” timi kan hmu thei.
Dungthluntu pawlin Jesuh an kawh vete’n Jesuh in tilet pawl thu a pek ih an
daih khepkhep bang tukin amah kankawh tikah kan buainak pawl hi a reh reprep ṭheu.
Minung cu ziang tluk kan cah ih kan thiam hmanah kan cahnak le thiamnak hnakih
tum sawn buainak a um, asinan ziangbang tuk buainak hmuahhmuah hnakin Pathian a
ṭum sawn. Jonah cu Pathian thulung loin a tlan ih thlisia tisuar in a nuai ih
ngapi pum sung tiang a thleng. Dungthlun pawl cun Jesuh thuthlun in lawngin an
fehih tisuar in a nuai, asinan cui tisuar cu Bawipai kutcak an hmuhnak sawn ah a
cang. Pathian thu na dungtun ruangih na parih tisuar a thleng asi ahcun nunsimnak
a siih a thuvekih na fehnak ah tisuar na tong asile a ropitnak na hmuhnak
dingah a si.
Dungthluntu pawl ih zalam tluanah
tisuar cu um hman sehla a tumram an thleng thotho. Bawipai thu vekih ken a kar
nakah tisuar a um hmanah tumram thleng koin a lo hruai ding. Hi ṭum ah Jesuh le
a dungthluntu pawl lawng an si lo mi dangkhal lawngih feh an um ve (Mark.4:36),
asinan lawng dangih a feh pawl ih thu hla hi hmuh bet ding zianghman a um nawn
lo. Tisuar lakah an him maw an thi ṭheh so ti khal theih a si lo. Asinan kan
hmuh fengmi cu Dungthluntu pawl cu an hnenih Jesuh a tel ruangah tilet lakah an
him. Jesuh thawn fehtlang hi tilet ton lonak siloin tilet lakih himnak sawn a
si.
Ca
siarmi : 1) Zuck. Walvoord, The
Bible Knowledge Commentary
2) Wiersbe. Warren W.
The Wiersbe Bible commentary
3) Hrekio Commentary
sereis
No comments:
Post a Comment