CA ṬHEN KHAT

Saturday, June 9, 2018

Baibal Sungih Paampi ihsin Zirnak



         
           Baibal sungah paampi a thlen thu hi hmuh ding a um hnuai hni ih cumi lak ihsin paampi voi sarih a thlen thu ihsin zir tlang sehla.

1. Abraham leh Paampi ( Sem.26:10-20)

          Izipt ramah a feh          : Abraham  san ih paam pi hi Baibal sungih paampi a lang hmaisa biknak le Izip a lang hmaisa biknak a si. Izipt in a khih hmuh mi cu leitlun lennak, fimnak, hminthannak pawl an si. Paampi a tlun tikah Abraham cu Izipt lam pan in a feh ih buainak a ton thu kan hmu.

          Zumtu in harsatnak kan ton tikah Pathian ron hmai sa lo in leitlun fimnak, lennak, thilti theinak kan rinsan tikah buainak in in cim buai ṭheu. Pathian cun zum lo ti pawl hmang khalin kan cawm, in bawm thei tuk ko, Baibal sung khal ah  hnam dang mi pawl hamngin  Pathian in a mi pawl a bom thu hmuh ding a um hnuaihni. Zumtu in kan theih dingmi cu Pathian cun kan hrangah zo poh kha a hmang thei ko nan kanmah sawn in zo dang, ziang dang hnakin Pathian ron hmaisa ding kan si. Pathian si lo in leitlun thil sawn kan rinsan sawn asile buainak in in cim ṭheu.



          Thuphan a per     : Abraham cu Izipt ramih a feh tikah amai nupi rori hi ka farnu tiah a ti. Ka farnu a ti hi a sual lellel cu a si lo nan a far nu a sinak hnakin tum sawn aw nupi a sinak kha a thup. Cu tin thuphan a per ruangah a nupi cu laksak a si ih sapbai ah nasa zet ih kawk a tong ih Izipt ram ihsin dawi suah an si. A nupi an laksak ih ruangah rilva ziang maw zat cu ngah khal sehla a nunnak ah mual phonak a thleng. Culawng si lo in amai fapa Isaak khal in amah vekin a nupi kha ka farnu tiah a run ti ve bet (Sem.26:7). Pathian cun a sual vekin thungrul siang loin a lamih a ṭan ruangah a nupi cu a ngah sal.

          Pathian hithuphan per dah lo a si ih Amah ah thuphan hrimhrima um lo ruangah thuphah hua tu a si. Zumtu le thuphan hi a mil aw lo zetmi a si. Thukam thar sungah Ananias le Safira in thuphan anper ih ruangah an thih phah. Leitlun thilnak ih a sual ti ngam ding sisi lo, hmansehla thil dik lo sisi hi zumtu’I hrangah cunt i ci a si cuanglo. Pathian hmai ah thuh theih a si cuanglo. Thuphan kan per tikah mualphonak le ningzahnak in in thlun cih ding timi hi Abraham nun ram ihsin thazang kan lak theimi a si.

Thuphan in nunnak caan tawite a nei;
Asinain thudik cu kumkhua in
a nung. Thuf.12:19


2. Isaak le paampi (Sem.26:1-33)

          Thlawsuah dong Isaak : Isaak cu a umnak ramih paampi a tlun tikah Gerar ah a feh ih Pathianin um dingih a tinak hmunah a um. A pa bangin a nupi kha ka fanu a ti ko nan zohman ih an ṭhitsak hlanah Siangpahrang in a thei ih zohman ih ti buai lo dingin a sim than. A tuahmi le a ṭuanmi kip hi an hmui ngil ih a ṭuannak parih Pathian tlawsuah tampi thawn a suak sal. Thil le ri ih thlawsuah a don men lawng si lo ih Gerar siangpahrang rori in rualpi ṭha  ah a tuah.

          Khuitawk hmun le ram kan thlen khalah Pathian kan hnenih a um ahcun hmuntin hi kan hrangah thlawsuah kan donnak a si thei. Mi khua le ram khal hi pathian cun kan thawsuah donnak ramah a canter thei. Midang  pi ih kan ruahmi khal Pathian in kan rualpi ṭha zet ah a can ter thei. Pathian thawn cun ziangkim ah hmuingilnak a si.

Cutawkah na kut in i hruai ding ih,
Keimah bawm dingah na rak um
thotho ding.  Sam.139:10


3. Josef le paampi (Sem:41-47)

          Mi dang hrang ṭhatnak          : Josef cu uktu Izipt ramih uktu a ṭuan laiah hmun kip ah paampi a thleng ih a unau pawl umnak khal a luat lo. Cutikah Izipt ah rawl lei dingin an ra ih an naupa Josef hmaiah an ra kum. Josef hin phu la duh sehla caan remcang a ngah nasa nan an parah ziang thil ṭha lo hman a tuah lo. Rawl khal man la lo in a tlun ter hai lawng siloin an hnenah a phuang suak aw ih an hrangah umnak ding  ramṭha a ngaihtuah sak. Amah tuah setu a u le pawl parah ṭhat suah in an nunnak a run.

          A caan caan ahcun in rak tuah setu pawl in kan bomnak beisei in kan hnenih an rat caan hi a um ṭheu. Cui caan ah ziang kan tuah ṭheu. Tui hlan ih kan parih ṭhat lo nak an tuahmi pawl ruangah neh sawh takin kan rak thungrul ṭheu maw? Josef nunram te hmangin thazang la uh si la cu vek thil kan parih a thlen tikah thungrul tu si lo in ṭhatnak sawn in rak tuamhlawmtu ding kan si.

Ṭhat lonak in lo neh hlah seh;
ṭhat lonak kha ṭhatnak in
neh sawn aw. Rom.12:21

4. Naomi le Paampi (Ruth 1-4)

Tuarnak phenih thlawsuah    : Israel ramih paam a tlun tikah Judah mipa pakhat cu a nupi Naomi le a fapa 2 hruai in Moab ramah an feh. A fa le pahnih cun Moab mi nupi an an ṭhit. Vanduai thlak takin an pa fa thum in an thi ṭheh ih nunau rual lawng an tang. An san laiah nunau ziang ih an siar lo thawn nunau rual lawng um khawm cu an hmailam thu an ruah tikah an khawruah a pit duh zet dingah zum a um. Judah ram Pathian in a thlawsuah sal ti kha Naomi in a theih tikah kir zai a rel ih a mo 2 lak ihsin pakhat cun a thlunlo ih Ruth lawngin a thlun. An mai ramte an thlensal tikah Naomi in Ruth cu pasal ding a ngaihtuahpi ih cuti cun Boaz thawn an ṭhi aw. Cu ti cun Jesuh suahkehnak hram pakhat ah Ruth cu a rung tel (Matt.1:5). Hi thil cang hi Noami cun a beisei ban lem lo ding. Asinan a mangbangnak sung ihsin Pathian in lam a hruai ih Jesuh suahkehnak cazin pi ih an sunghmin a lang.

          Vanduaianak kan ton tikah thinpit vansan inkan um ṭheu ding.Asinan Pathian in vanduainak sung ihsin thlawsuah sunglawi tak in pe ṭheu. Vanduainak ih kan ruahmi hi vanṭhatnak an rak si sawn ṭheu. Pathian cun kan parah a na men in harsatnak a thlenter lo ih cui harsatnak hnakih sunglawi sawn hmuh ter in duh ruangah harnak lamzin in zawh ter ṭheu a rak si sawn. Kanmah lawng hmang kan ti lai khal ah kan hnenah a um ringring.
Bawipa cun harnak le tuarnak sungah
a lo thlenter hai ding,
a sinan nan tuarnak hmunah cun
a um ve dingih a lo zirhtu a si ding;
cuticun amah nan
hawl rero a ṭul lo ding. Isai.30:20

5. David le Paampi (2 Sam.21:1-14)

          Pathian hminih thukamnak   : David san lai ah kum thum sung rori paampi a tlung. Ziangruangah hi paampi a tlung timi kha David in Pathian a suh tikah  Sual in Gibeon pawl a thah ruangah a si. Gibeon pawl hi tui hlan kum 400, Joshua san laiah that lo dingih Pathian hmaiih thukamnak an rak tuah zo mi a si. Thah lo ding timi kha Saulin a that ruangah Pathian a thin a heng ih cumi ruangih paampi tlung a si. Paampi a reh theinak dingah David cun Gibeon mi pawl a tong ih an nih in Sual ih tesinfa pasarih, Pathian hmai ih thah dingmi in pe aw tiah an dil. An dilnak vekin David in a pek hai ih cumi hnu lawngah an ram hrangih an thlacamnak Pathian in a sang (2 Sam.21:14)

          Hi thu ihsin kan zir theimi cu Pathian hmai ih thukamnak kan tuahmi hi ziang tluk in a thupi. Thukamnak an rak tuahnak cu kum reipi a liam zo nan Pathian cun a  rak thei ringring thotho. Pathian hmin ih thukamnak kan tuah tikah kan thukamnak vekih hlen tengteng a ṭul. Pathian hi a thukam parih rinum Pathian a si vekin thukam parih mi rinum lo pawl a hua.

Amah thawn ka thukam cu ka bal lo ding ih,
A hnenih ka tiam ciami thukamnak pakhatte
hman ka la kir lo ding. Saam 89:34

6. Elijah le Paampi (1Siang.18:2-46, James 5:17)

          Tei mak suahih thlacam        : Israel ram sungih kum thum sung ruah a sur lo ih paampi a tlen hi Ahab ih ruangah a si. Baal profet pawl thawn an zuam awknak pawl tla kan hmu thei. Ṭuiṭum hrangah cun a thlacamnak lam hi zoh sehla. Jeim ca kuat sungih kan hmuh bangtukin ruah sur lo dingin Elijah in teimak suah in thla a cam. Cun ruah sur sal ding khalin nasa zetih a thlacamnak kan hmu thei. Ruah sur sal dingih thla a cam tikah voi hnih khat men a si lo. A hnenum pa kha tingfinriat ah ziang a cang timi kha voi sarih rori zoh a fial, a fial zat hi thla a cam tinak a si. Voi thum, li a cam ih ziang thil hman a hmuh lo khalah a bei a dong lo.

          Zumtu pawl khal kan nunnak ih thupi zetmi cu thlacamnak hi a si. Baibal sungah thlarau laksawng a um hnuaihni nan ‘thlacam laksawng a pe’ ti hmuh ding a um lo. Ziangvek kan si khalin thlacam hi cu kan ti dingmi a si zia a fiang. Pathian hnenah beidong mai lo ih dil ding kan si zia Jesuh in hitin a sim;

1Jesuh in a dungthlun pawl kha thinnau loih thla an cam ringring a ṭulzia zirh duh ah tahṭhimnak pakhat a sim. 2An hnenah cun, “Khua pakhat ah Pathian a ṭih loih milai khal a hmaizah lotu thuṭhentu pakhat a um. 3Cuih khua thotho ah nuhmei nu pakhat a um ih nuhmei nu cun, ‘I raltu thawn thu kan neihmi ahhin i bawm hram aw,’ tiah atu le atu a ra dil ringring. 4Thuṭhentu in cuih thu cu caan reipi relsak duh loin a um; a sinain a neta bikah cun ‘Pathian ka ṭih lo ih mi khal ka hmaizah lo nain, 5hi nuhmei nu in i hnaihnok ringring ruangah a thu cu ka relsak pei. Ka relsak lo a si ahcun cat bang loin a ra ringring ding ih a netnak ah cun keimah lehlam thinlung baang in i tuah ding,’ tiah a ruat,” tiah a sim (Luk.18:1-5).

Bawipa cu nanmah runtu si dingah
a ṭawnṭai tuk lawmmam lo.
Bomnak dilih nan aunak theilo tiangin
a hna a seet lo (Isai.59:1).


7. Elisha le Paampi (2Siang.4:38-44)

          A thu ngaitu pawl a ngaihsak : Elisha san laiah paampi a rak thleng ih Elisha khal Gilgal ah a kir. Profet pawl thu a zirh rero ih culai ah a hnenum pa in an hrangah rawl a rak suang. A rawl suanmi cu ei an tum tikah eingam ding ci a rak si lo, rawl suanmi ah tur a rak tel. Asinan Elisha in rawlsuanmi sungah sangphut malte a vun thlakih ei ṭha ah a cang sal.Cun veikhat cu mi pakhat a ra ih sang zawl kul le fangthar lakmi a vui in Elisha hnenah a rak keng ih Elisah in profet pawl ei dingah pek a fial. Profet rual ih ei dingah cun malte lawng a si nan an ei tikah cemti a nei lo ih a hlei hman a um lam.

          Pathian in a thu ngaitu pawl poimawh zettu a si. A thu ngaitu pawl hi an ei ding a ngaihtuah sak ṭheu. Thukam thar sung khalah Jesuh in a thuzirh ngaitu mi thawng nga le mi thawng li, ṭum hnih rori ei ding an tlaksam laiah an ril rawn sianglo in an ei ding a ngaihtuah thu kan hmu. Pathian thu ngai poimawh tu pawl hi ei ding a um lonak hmun khalah ei ding an an nei ṭheu.

Cuhnakin Pathian Uknak le
a felnak hawl hmaisa sawn uhla
thil dang hmuahhmuah cu
a lo pebeet ding a si (Matt.6:33).