Gal.1:6 Ziang
kar lote sungah Khrih zaangfahnak thawn a lo kotu cu nan dungtun ih Thuthang ṭha
dang nan pan lohli ka hmuh tikah ka mang a bang ngaingai.
Thuthangṭha dang timi ṭongkam hi
kalati ah leh 2 Kor.11:4sunglawng ahhin hmuh ding a um. Thuthangṭha dang kha
kalati zumtu pawl hnenah a thleng ih cui thu in mi a vaivuan ter lawng si lo in
cui thuthangṭha dangah in zumtu pawl kha Thuthangṭha dik ihsin dung a kir ter
rero lai fang a si. Hi thuthangṭha dang phuang tu pawl hi kawhhran sung minung
si lo in kawhhran leng minung, Judah sakhuanak fehpi tu pawl an si. Cu pawl cu
Pual ih phuanmi thuthangṭha dik kha langhngan takin an dokalh a si lo ih Paul
ih thusimmi la
phah in a pingpeng zawngin a merh, cucun zumtu hrekkhat kha an
hnenah an la ngah. Cun Galati zumtu pawl parah ruahsan ding zianghman um nawn
lo relrel in an zaten Thuthangṭha kha an tlansan ṭheh cu a si lo, ruahsan ding
cu a um lai. Gal.5:10 ah Paul in “ka bei a dong lo....nan thinung a danglam lo...” tin a sim.Aw
le thupi ih kan tarmi thawn pehpar in vun tarlang mai sehla.
1.
Paul ih Kawknak:
Galati 1:6 ih Pual in “.... ka mang a
bang ngaingai..” a ti tikah a mangbang thu menlawng si lo in a kawk phah hai a
si. Galati sung kan siar a sile “ mi aa rual” ti tiangin a kawk hai. Paulin
Galati zumtu pawl a kawk tikah an zawn a ruah tuk ruangih a kawkmi a si. Galati
zumtu ṭhenkhat cun Thuthangṭha leh a phuangtu Paul kha lam an pial san, an
hnong nan Paul cun a hnong hai lo, an zawn a ruat, a seherh, a lainat hai,
curuangih kawk a si. Paul hi thuthangṭha a sim tikah kawk a ṭulnak ahcun mi
kawk hluahhlo mai, Piter khal mi dang hmuhhngan ah a kawk mai, Timote khal kawk
a vulmi pawl cu mipi hmai ih kawk hai dingah a forh. 1 Tim.5:20; 2 Tim.4:2
Zumtu kan ṭhatnak dingah awkaa nem
hril lawng hman a ngah lo ti a fiang nasa, kawkawknak khal kha kan ṭhatnak ding
hmanrua thotho a si. Paul cun Pathian thu ruangah kawk ṭulmi pawl a kawk
hluahhlo ṭheu. Zumtu kan nunnak vun zoh aw cio uh si. Mi in Pathian thu ruangih
in kawk tikah ziangtin kan um? “Aw! A va si ngai ve” tiin tuahṭhat awknak ah
kan hmang ha, asilole in kawktu pawl kan mitkem? Mi in Pathian thu ih in duhsak
ih kan zawn in ruah ngaingai a si ahcun a ṭulnak ah in kawk ṭheu ding. Minung
mithmai zoh ih Pathian hnaṭuantu pawl cun mi kwknak dingah mi an kawk dah lemlo
ding. A lo duhdawt ngaingai tu cun thuthangṭha ruangah a lo kawk ko ding.
2.
Thuthangṭha Dik:
Pual in “kan phuanmi Thuthangṭha si lo
thuthangṭha dang a phuangtu cu camsiat siko seh” a ti tikah an phuanmi
thu kha a palh lo lawlaw ti kha a fiang nasa tinak a si. Cui an ( Tirhthlah
pawl thawn) phuanmi thu cu Pathian zangfahnak ih ṭhum aw mi Thuthangṭha a si.
Galati cakuat kan siar khal a si le Paul in Pathian zangfahnak hi a hrambik ah
a hmang. Gal.1:3,6,15; 2:9; 5:4; 6:18. Thuthangṭha timi cu: “Zangfahnak
thawngin rundamnak cu misual pawl hrangah Pathian in a Fapa neih sun Jesuh
hmangin in tuahsak ih a Fapa thiseh zarah Pathian ih cohlanmi kan si”
tihi a si. Zangfahnak timi cu “ Misual pawl hrangih Pathian ih duhsaknak/
cotlak lo pawl hnenih a lakih pekmi” a si. Zangfahnak leh laksawng(gift) hi a
fehtlang ringring,a san cu rundamnak cu Pathian ih laksawng a si. Curuangah
Khrih ih thiseh tello in zohman Pathian
ih cohlanmi si a theih lo, kan ni in Pathian kan cohlannak siloin Khrih ruangih
Pathian ih in cohlannak kha a thupi bikmi a si.
3.
Thuthangṭha Dang:
Paul in Thuthangṭha dang timi hi ziang
thu a si pei? Thuthangṭha dang hi a um ngaingai maw? Paul in thuthangṭha dang thu
a rel tikah thuthangṭha dang a um ngaingai tinak a si lo ih Khrih Thuthangṭha thleng
tum in thu an simmi kha a simmi sawn a si. Gal.1:7. Hi tawk ih thleng
timi ṭongfang hi Thukam Thar sungah veithum hman a si, Tirh,13:10;
Gal.1:7; Jeim 4:9 ih “a thuhla merh, herh” tinak a si. A umzia cu hi Thuthangṭha
dang a phuangtu pawl in Paulih thusimmi tla kha la thotho in cui thu kha a
merh/herh tiknak a si. Paul ih simmi Thuthangṭha dik cu ziang vek in an herh ti
asile:
1)
Pathian in leitlunmi a duhdawtnak kha a
Fapa a run thlahnak in a langter, asinan cui a Fapa cu sakhawmi pawl hrangah a
si.( Pathian in leilungmi a duhdawtnak cu an rel ve ko nan cui duhdawtnak co
ngah dingah cun sakhawmi si a ṭul tinak a si.)
b) Leitlun ah Jesuh Khrih a ra: amahlwngte,
minung ih dingfenak hrangah a hngetkhoh tawk lo, duh thu sam a si lo. Minung in
Pathian kan ti lungawi theinak ding hrangah ziang vekin kan nun kan hmang ding
ti langternak a si.
c) Jesuh hi minung
hrangah a thi,amahlawngte minung sual hrangah a thi lo. Ziangvek in Pathian
hnenah akn tuhlut aw ding ti in hmuhnak a si.
d) Jesuh thihnak pakhat
lawng cun a ṭha thiam lo, hai a diah lo. Himi lawng cun Pathianih cohlanmi si a
theih lo.Pathian ih duhdawtnak le zangfahnak tlun ah thil ṭul mi a um lai.
e) Biaknak lamih serh
leh sang hnuailih ummi si a ṭul.
f) Pathian ih dah leh
biaknak serh leh sang, dan leh dun pawl a kaih hnget a ṭul.
A tlunih
thu tarlangmi bangin Paul ih simmi Pathian ih duhdawtnak, Jesuh Khrih thihnak
thu pawl tla sim ve tho si in Thuthangṭha kha an merh tikah mi hrekkhat in Paul
ih phuanmi Thuthangṭha an pialsannak a si.
4.
Khaikhinnak:
(
Thuthangṭha dang = Ttṭ dang
Thuthangṭha dik= Ttṭ dik )
#
Ttṭ dang – Daan leh zangfahnak cu an feh tlang.
Ttṭ dik – Daan cu Khrih a rat hlan
sung in khortu/ Khrih ratnak ding timlamtu a si. Gal.3:24
#
Ttṭ dang – Rundamnak cu tuahnak ah a ṭhum aw.
Ttṭ dik – Rundamnak
cu Pathian zangfahnak ah a ṭhum aw.
#
Ttṭ dang – Minung parah phur rit a thlen.
Ttṭ dik –
Minung phurrit a sawng.
#
Ttṭ dang – Pathian tuahmi leh minung ih tuahmi koprop a si.
Ttṭ dik – Pathian ih tuahmi parah ṭhum
aw mi kan si.
Pual in Thuthangṭha cu ka zanpi
hrimhrim lo a ti bangin, zumtu pawl ih Khrih Thuthangṭha hi dinpi vivo ding kan
si. Kan theih ṭulmi cu rundamnak hi zangfahnak + tuahṭuannak = rundamnak
a si lo ih Zangfahnak+rundamnak= Tuahnak a si sawn. Pathian zangfahnak leh
rundamnak cotu pawl nunnak ah zangfahnak ih hnaṭuan a lang suak vivo sawn a si.
Zangfahnak leh Tuahnak thu hla kimcang deuh in siar aw Rundamnak leh Tuahnak.
Ca
siarmi : Warren W Wiersbe’s Commentary
Constable's Commentary
The Preacher Outline & Sermon Bible
