Tili Pahnih Ihsin Zirnak
( Johan 4:14; 10:10 )
Israel
ram ah tili pahnih kan theih lar zet mi an um ih GalileeTili leh Tili Thi
an si. An hmin a thang zet veve nan an dinhmun cu bang aw lo zet an si. Harmon
tlang hram ihsin a rung luangmi Jordan tiva cu hi Tili pahnih ah hin a luang
lut veve. Galilee Tili hi peng 13-14 a sau ih peng 7-8 ih a kaumi leh pi 686
lai a thukmi a si. Khual tlawng sukso pawl in Israel ramsung ah Galilee Tili hi
an duhzetmi hmun a si. Tili Thi hi peng 47 ih sau, peng 10 ih kau leh pi 1000 luan
ih thuk a si ih Tipi thuanthum hnakin ( sea level ) pi 1300 ih nuam ih a um tikah
leitlun ah tili umnak niam bik a si. Hi Tili pahnih thuhla ihsin zumtu pawl
hrangah zir ding tha zetzet tampi a um theimi lak ihsin mal te’n kan tarlang
ding.
1. Galilee Tili
a)
Jordan tiva a
luang lut ih a luang suak sal
Galilee Tili hi a mahte ih tili um a si lo ih Jordan
tiva luanluhnak a si ih a lut lam a um bang tukin a suak lam khal a um. Cu
tikah a tihi a thar hlam ringring. Zumtu pawl khal kan nunnak ah Pathian
thlawsuah a luan luh vekin a luangsuak lam teh a um maw? A dongtu kan si vekin
a pesuak tu the kan si maw timi cek aw sal sehla. Zumtu hi Pathian thlawsuah
dongtu kan si bang tukin midang hrangah mi thlawsuak si ding kan si.
Kawhhran
dinhmun in sim sehla, Kan kawhhran ah Pathian thu thatha lut seh ti kan duh
bang tukin kan kawhhran ihsin Pathian thutha a irh suah ding kha thil tulmi a
si. Pathian in kan kawhhran sungah a Thu thangtha simtu thatha in cawmtu dingah
a run thlah theu a si ahcun mi thar tete, som dawl tulmi pawl somdawltu kan si
a tul. Mi thenkhat cun thu sim thei tuk hrih lemlo pawl khi kan ngaisang lo ih
an thusim tla ngai paih lemlo in kan um theu, cuti ding khi a si lo. Cuvekmi
pawl cu kan somsoh dingah Pathian in in pekmi pawl an si ih lehhnu ah mi
pitling ah an suah lehnak ding hrangah kan somdawl hmaisak a tul. Thiamcia,
pitling cia in zohman kan suak lo. Hi Tili ih sursep-nga kai ih khawsami Piter
khal Jesuh in Minung kaitu ah a ser a si kha.
Kan
mai pulpak nun in kan sim a si le a tlun in kan sim vek thotho khi a si. Kan
don caan a um vek in kan peksuah caan khal a um a tul, hnemmi kan si caan a um
vek in hnemtu kan si caan a um a tul, bomtul dinhmun ih kan din caan a um vek
in bawmtu dinhmun khal in kan din a tul. Thiltha kan theihmi a um a si ahcun midang
theihtertu ding kan si. Rawl kan ei, ti
kan in ih tha ten a suak dingmi an suahsal lawng ahhin kan hriselnak a tha. A lut
lam lawng um iha suaklam a um sal lawng ah zumtu nun a dam tha thei.
b)
Nunnak petu a
si.
Galilee tili hi Tili Thi thawn thim ahcun fate takte a
sin an a sungah a nungmi nga phun 20 lenglo an um. Nunnak petu a si kan ti
tikah a sungah a nungmi an um thei thu sim duhnak a si. Galilee Tili a um
ruangah nga tampi an um phah, an nun phah a si. Cucu a manneihnak, a sunlawi
ememmi a si. Nunak neimi pawl hrangah an ei ding rawl khal a um. Samaria khawpi
bangin khawkulh tha zet khal sehla a sungah ei ding rawl a um lo a si ahcun
thih hmabak dinhmun thotho a si. Cu lawng silo in hi Galilee Tili hi pumcawmnak
ih hmang tampi an um.
Kan
kawhhran, kan innsang, kan bulbak nunnak ah thlir sal sehla kan mah kan um man
ah mi ziangzat in that hnempi hen kei maw! Midang ih tlan dingmi kan si. Luangsuak
nun a neitu pawl hnen ah tlan ding ti le rawl a um theu ih midang in an hnen in
thazang, lungawinak, hnangamnak, thin nomnak an co theu.
c)
A thianghlim
A tlun ih sim zo bang in Galilee Tili ah Jordan tiva a
luang lut. Jordan ti a luanglutmi hi a thianghlim tinak a si lo, hnawm, bal a
phunphun a lut ve ko. Ziangtin a thianghlim? A sungih a ummi nga pawl in bal
pawl an rak ei ve tikah a thianghlim deuhdeuh. A sung ih luanglut a um vek in a
luang suak ve tikah a sungah nga pawl hrangah ah nun theinak an nei ih a zarzo
tu nga pawl ih ruangah a thianhlim phah ve. Khat le khat hrangah ah an tangkai
ton veve tinak a si.
Kan
zumtu pi hrangah thazang kan si thei bang tukin kan zumtu pi hi kan thazang an
si thei ve. Khat le khat em alh aw ton kan si. Pathian mi pawl thawn kan
pehtlai awk tam na nana ahcun kannun cu thianhlimnak lamah, zumnak lamah,
peknak lamah…a thang lian vivo ding.
2. Tili Thi
a)
Jordan Tiva a
luang lut ih a suak sal lo
Galilee
Tili bang tukin a sungah Jordan Tiva cu a luang lut ve nan an bangawk lonak cu
Tili thi cu a luang suak sal a um nawn lo. Cutik ah ti cu a khu ah a tlan rero
ih a alnak lawng kha a tang vivo tikah a ti hi a al emem ih 25% cu cite a si. A
tidai hrimhrim khal a rit emem ih a kiang kap ah ziang kha a um thei lo.
Kawhhran,
innsang bul pak nun khal ah luan suah nun kan neih lo ahcun mi dang hrangah
phur rit kan si theu ih kan kiangkap ih um khal mi in nuam an ti thei lo. Ziang
ti’n ka ngah, hlawk, co thei ding ti lawnglawng a ruattu pawl hi mi dang
hrangah tlan tlak an si kel lo.
b)
Nunnak a um lo.
Tili
Thi ti ih kawh a si nak san cu amah hi a luang suak sal lo ih, a sung khalah
nunnak nei rengreng an um lo. Galilee Tili thawn thim ahcun a kau demdem ih hla
ral zoh khalah mawi emem le thianghlim zet vekin a lang nan in theih rual lo in
a al/ kha. Zohtu cu a nei tam ve zet nan zohman hi Tili Thi ah umhmun khuar ih
um mitam an um lo.
Zumtu
pawl khal ziang vekih ropi, hminthang kan va si hmanah luang suak nun kan neih
lo kan kan sung nun cu ei tlak um lo, rimsia, phurrit kan si theu.
c)
A thianghlim lo
Luang
suak lo leh a sungih ziang hman um lo na nana cu a bal emem ih cucu a alnak
khal a si.
Pathian
hnen ihsin a don lam lawng duh ih a peksuah ti um nawn lo kan si ahcun kan nun
cu a thiang lo hrimhrim tinak a si.
Hi Tili pahnih hi an hmin thang zet veve ih kan thei
cio ko nan, an din hmun hi a kar a hla aw zet. Galilee Tili kiang ah cun mi a
tor le seng an um ih Jesuh le dungthlun pawl khal hi hmun ah Pathian thu
ruangah a thleng rero ti kan hmuh thei lai ah Tili Thi ahcun cu vek theih ding
a um ve lo. Zumtui’ hrangah kan thlarau lam nun hrangah zir ding ( lesson ) tha
tak in pek. Kan Zumtu nun hi luangsuak nun a si ve thei nak dingah Pathian in
siartu pawl parah thuk sawn in phuang aw hram seh.
Ca siarmi pawl :
No comments:
Post a Comment